ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΒΕΝΕΤΣΑΝΟΣ ΚΕΤΣΕΑΣ και 9ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΠΕΖΙΚΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Τη δική του ιστορία στον πόλεμο του ’40 έγραψε το 9ο Σύνταγμα Πεζικού που έδρευε στην Καλαμάτα ως Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων. Με την κήρυξη του πολέμου την 28η Οκτωβρίου έγινε Κέντρο Επιστράτευσης η οποία ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγες ημέρες. Διοικητής του Συντάγματος ήταν ο συνταγματάρχης Βενετσάνος Κετσέας.

Τη συμμετοχή του 9ου Συντάγματος στις πολεμικές επιχειρήσεις έχει καταγράψει ο Χρήστος Π. Κοσσιώρης σε βιβλίο που αναφέρεται στην ιστορία του από το 1885 έως το 2005. Εχει ενδιαφέρον να πληροφορηθούν οι νεότεροι τα όσα αφορούν τη συμμετοχή του Συντάγματος στον πόλεμο και πώς επέστρεψε στην Καλαμάτα συντεταγμένο μετά από 216 ημέρες.

Γράφει μεταξύ των άλλων ο κ. Κοσσιώρης:

«Την 8-9 Νοεμβρίου 1940 το Σύνταγμα επεβιβάσθη εις διαδοχικούς συρμούς από τον Σιδηροδρομικόν Σταθμόν Καλαμάτας με προορισμόν το Κέντρον "Ρουφ" των Αθηνών. Εις όλους τους ενδιαμέσους σταθμούς του Μεσσηνιακού κάμπου, παρά την συνεχώς πίπτουσαν βροχήν, πλήθη λαού, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, είχαν πλημμυρίσει, με την ελπίδα να αποχαιρετίσουν κάποιον δικόν τους, ή γνωστόν τους.

Οι Αντρες του 9ου αναχωρούν για το μετωπο

Ολοι με ένα μαντήλι σε κάθε τους χέρι και με δακρυσμένα μάτια, αλλά και με ενθουσιασμόν, χωρίς να ακουσθή κανένας γογγυσμός, καμιά διαμαρτυρία και χωρίς να εκδηλωθή καμία λιποψυχία, ούτε από μέρους των Επιστράτων, ούτε από μέρους των οικείων των, αποχαιρετούσαν τα τρένα που περνούσαν, με την ευχή «στο καλό και με την νίκη».

Αφήνοντας τον Μεσσηνιακό κάμπο, στο μυαλό των Επιστράτων στριφογύριζε η σκέψις, άραγε θα ξαναδούν αυτόν τον υπΜε την ευκαιρία της σημερινής επετείου, έέροχο, όπως φαίνεται από ψηλά, κάμπο; Αλλά στα πρόσωπα όλων διεκρίνετο η σκληρή εκείνη αποφασιστικότης, που είναι κληρονομιά από τους αρχαίους προγόνους μας. Να τιμωρήσουν τον εισβολέα.

ΒΕΝΕΤΣΑΝΟΣ ΚΕΤΣΕΑΣ μέ στολή υποστρατήγου κατά το συμμοριτοπόλεμον

Από τον Σταθμό του Ρουφ το Σύνταγμα επεβιβάσθη εις Σιδηροδρόμους του Ελληνικού Κράτους, (ΣΕΚ), και έφθασεν εις Φάρσαλα. Από εκεί επεβιβάσθη εις τον τοπικόν σιδηρόδρομον και με διαδοχικούς συρμούς αφίχθη την 23ην Νοεμβρίου 1940 εις την περιοχήν Καλαμπάκας, ένθα το Σύνταγμα έστησεν τον πρώτον καταυλισμόν του εις την θέσιν "Κουτσουφλιάνη", καθώς και ολόκληρον το συγκρότημα της IV Μεραρχίας, εις την οποίαν ανήκεν το 9ον Σ.Π. Εκεί το Σύνταγμα παρέμεινεν οκτώ περίπου ημέρας και είχε συνεχώς επιθέσεις Ιταλικών αεροπλάνων.

Από την Καλαμπάκα, (Κουτσούφλιανη), το Σύνταγμα εκινήθη μέσω Μετσόβου-Γέφυρας Μπαλτουμάς και ήχθη την 8ην Δεκεμβρίου 1940 εις την θέσιν Χάνι Γεωργουδάκη. Η πορεία επραγματοποιείτο, υπό συνεχή βροχήν και χιονόπτωσιν, μόνον κατά την νύκτα, με μικράς στάσεις. Τετρακόσια (400) ολόκληρα χιλιόμετρα, από την Καλαμπάκα ώς το Τεπελένι, μέσα σε 12 ήμερες, κάτω από βροχή, χιόνι, λάσπες και κρύο που τρυπούσε το κόκκαλο. Ομως ουδείς παρεπονείτο για τίποτε. Η τροφή λιγοστή και πρόχειρη, χωρίς να ακουστή ο παραμικρός γογγυσμός ή δυσαρέσκεια. Μία γενική σύμπνοια αγάπης και αλληλεγγύης ήτο διάχυτη εις όλους.

Την 3ην Δεκεμβρίου 1940 το Σύνταγμα πέρασε τα σύνορα της Αλβανίας και από 8 έως 31 Δεκεμβρίου αντικατέστησεν τα Τμήματα της III Μεραρχίας εις την πρώτην γραμμήν. Το Σύνταγμα ανέλαβεν αμέσως επιθετικάς επιχειρήσεις προς Αργυρόκαστρον και Μάλι Σπατ.

Μία έξόρμησις ομάδος του 9ου Σ.Π εις τας χιονοσκεπείς κορυφάς τωνΑλβανικών βουνών

Το 9ον Σ.Π. διά συνεχών επιθέσεων κατά ισχυρώς οργανωμένων τοποθεσιών των Ιταλών και υπό δυσμενεστάτας καιρικάς συνθήκας, αι οποίαι απετέλουν τον δυσκολότερον εχθρόν, διότι αι απώλειαι των Μονάδων δεν προήρχοντο από τα πυρά των Ιταλών, αλλά από τα κρυοπαγήματα τα όποια υπέστησαν οι άνδρες, κατώρθωσεν να επιτύχη όλους τους αντικειμενικούς σκοπούς που του ανετέθησαν και το νέον έτος ευρίσκει το Σύνταγμα εις τα στενά της Κλεισούρας και το Τεπελένι.

Την 3-10 Ιανουαρίου 1941 το Σύνταγμα αντικατασταθέν εις τας θέσεις του υπό Μονάδων της VIII Μεραρχίας, (15ου Σ.Π.), συνεκεντρώθη εις την περιοχήν Βανιτσεγράπτσι, εις την κοιλάδα του Αργυροκάστρου, ένθα προέβη εις την ανασυγκρότησίν του. Εκεί το Σύνταγμα παρέμεινεν μέχρι την 11ην Μαρτίου 1941 εκπαιδευόμενον και προετοιμαζόμενον πάλιν διά τας επιχειρήσεις. Μέχρις εκείνης της χρονικής στιγμής, ενώ αι απώλειαί του, εκ των πολύ σκληρών μαχών τας οποίας είχε δώσει, ήσαν ελάχιστοι, αι απώλειαί του εκ των κρυοπαγημάτων ήσαν τεράστιοι. Υπολογίζεται ότι το ποσοστόν των απωλειών εκ των κρυοπαγημάτων ανήρχετο από 30% έως 70% της δυνάμεως των Μονάδων.

Την 16ην Μαρτίου μέχρι την 12ην Απριλίου 1941, εγκατεστάθη αμυντικώς εις τον τομέα Κλεισούρας (Τρεμπεσίνας).

Κατά την διάρκειαν των αμυντικών επιχειρήσεων, το Σύνταγμα δεν έπαυσεν να εκτελή συνεχείς επιθετικάς ενεργείας και να βελτιώνη τας θέσεις του εις την οροσειράν της Τρεμπεσίνας μέχρι της περιοχής του υψώματος των Τριών Αυγών-Χάνι Μπούμπεσι.

Ηδη όμως από της 6ης Απριλίου 1941, αι Γερμανικαί Δυνάμεις, (Στρατιά Φον Λιστ), επετέθη κατά της γραμμής των οχυρών Μεταξά εις τα σύνορα με την Βουλγαρίαν.

Είναι γνωστά τα γεγονότα της ηρωικής αντιστάσεως και του αγώνος των οχυρών. Το μέτωπον όμως εις την Αλβανίαν παραμένει αμετακίνητον και την 19ην Απριλίου ο Διοικητής του Συντάγματος Συνταγματάρχης Κετσέας, εξέδωκε Διαταγήν προς τους υφισταμένους του, θέλων να προλάβη διάλυσιν των Μονάδων του εκ των δυσμενών πληροφοριών, αι οποίαι εκυκλοφόρουν μεταξύ των οπλιτών των Μονάδων διά το μέτωπον εις Μακεδονίαν.

Την 20ήν Απριλίου 1941 περί την 8ην εσπερινήν εγένετο γνωστόν ότι υπεγράφη ανακωχή. Ολοι επίστευον ότι ο Στρατός, ο οποίος κατετρόπωσεν τους Ιταλούς και Αλβανούς εις την Αλβανίαν, δεν θα ηχμαλωτίζετο υπό των Ιταλών. Ολοι εθεώρουν ως την αισχροτέραν καταισχύνην των να πέσουν αιχμάλωτοι εις χείρας των Ιταλών.

Την 22αν Απριλίου 1941 το Σύνταγμα απέκρουσεν επίθεσιν των Ιταλών και διεφύλαξεν από την ατίμωσιν ολόκληρον το Β' Σώμα Στρατού, το οποίον εκινδύνευσεν να αιχμαλωτισθή.

Το 9ον Σ.Π. διετήρησεν μόνον του συνεχή επαφήν με τον εχθρόν και δεν απώλεσεν ούδ' επί στιγμήν την συνοχήν και την αγωνιστικότητά του. Επεβράδυνεν την Ιταλικήν προέλασιν με ηρωικήν προσπάθειαν των Μονάδων του και δεν επέτρεψεν αιχμαλωσίαν Ελληνικών Μονάδων. Την 23ην Απριλίου 1941 ο Διοικητής του Συντάγματος Συνταγματάρχης Κετσέας εξέδωκεν Διαταγήν, διά της οποίας καθώριζεν την τάξιν των Μονάδων του, κατά την αποχώρησιν εκ του Μετώπου.

Κατά την πορείαν του Συντάγματος προς Βίσανην έλαβον χώραν διάφορα επεισόδια με τους Ιταλούς, εις τους οποίους το Σύνταγμα δεν εδέχθη επ' ούδενί να παραδώση εις αυτούς τον οπλισμόν του και είναι η μοναδική ίσως Μονάδα, η οποία διατήρησεν την συνοχήν της και οι Αξιωματικοί παρέμειναν με τους οπλίτας των μέχρι το τέλος.

Πορευόμενον το Σύνταγμα προς Ιωάννινα, ειδοποιήθη, ότι βάσει νέου πρωτοκόλλου ανακωχής, έπρεπεν να έχη περάση το 20όν χιλιόμετρον της οδού Καλπάκι-Ιωάννινα μέχρις της 5ης πρωινής της 24ης Απριλίου, άλλως θα εκρατούντο οι άνδρες αιχμάλωτοι των Ιταλών. Ούτω οι άνδρες του Συντάγματος, πάντοτε εν τάξει, επέτυχον να περάσουν, διά συντόνου πορείας, παρά την κούρασιν, το όριον του 20ού χιλιομέτρου και εσυνέχισαν την πορείαν των προς Ιωάννινα.

Την 25ην Απριλίου 1941, το Σύνταγμα έφθασεν συγκεκροτημένον εις Ιωάννινα, όπου παρέδωσεν τον οπλισμόν του εις τους Γερμανούς, αφού προηγουμένως είχεν καταστρέψει την σημαίαν και τα αρχεία του, τα οποία εκράτη επί τέσσαρας ολόκληρους ημέρας μετά την ανακωχήν. Και ενώ τα πάντα είχον διαλυθή, οι Αξιωματικοί του 9ου Συντάγματος έμειναν πλησίον των ανδρών των και εσυνέχισαν την άχαρον πορείαν της επιστροφής προς Ναύπακτον - Μεσολόγγιον.

Την 9ην Μαΐου το Σύνταγμα διεπεραιώθη εις Πελοπόννησον και επιβιβασθέν αμαξοστοιχιών εις Πάτρας, αφίχθη την 11ην Μαΐου 1941 εις Καλαμάτα. Κατά την άφιξιν του Συντάγματος εις την Καλαμάτα, παρά την Γερμανικήν κατοχήν, εγένετο παλλαϊκή υποδοχή, υποδοχή ηρώων και το Σύνταγμα κατηυθύνθη εις το Στρατόπεδον "Παπαφλέσσα" όπου ο Διοικητής του Συνταγματάρχης Κετσέας μετά ολιγόλογον χαιρετισμόν και την απότισιν φόρου τιμής εις τους νεκρούς, έδωσεν το παράγγελμα: "Τους ζυγούς λύσατε" εκεί από όπου είχον εκκινήσει προ 216 ήμερων».

Ό Διοικητής του 9ου Συντάγματος Βενετσανος Κετσέας εις ταυψίπεδα της Αλβανίας

Τιμή στο στρατηγό Βενετσάνο Κετσέα

«Ο Βεν. Κετσέας γεννήθηκε στους Δολούς Αβίας, το 1892. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στο χωρίο Κάμπος Αβίας, ενώ γυμνάσιο πήγε στο ιστορικό 1ο Γυμν. Καλαμάτας που ήταν στο χώρο άνωθεν του Ι. Ναού της Υπαπαντής, το οποίο και τελείωσε το έτος 1910.

Το Φεβρουάριο του 1911 κατετάγη στο 11οΣΠ ως δεκανέας, όπου υπηρέτησε συνεχώς μέχρι της εισόδου του στη Σχολή Ευελπίδων.

Έλαβε μέρος υπό τη IV Μεραρχία Πεζικού και στους δύο βαλκανικούς πολέμους και παρά το γεγονός ότι ήτο νεαρός και άπειρος, διακρίθηκε ιδιαίτερα για τον ηρωισμό του και τη διοικητική του ικανότητα.

Απεφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων το έτος 1916 ως ανθυπολοχαγός Πεζικού, 54ος μεταξύ 311.

Έλαβε μέρος στους πολέμους του Μακεδονικού μετώπου 1916-18, όπου διακρίθηκε για την ευτολμία και πρωτοβουλία του. Ακολούθως πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία ως διοικητής Λόχου, όπου επίσης διακρίθηκε ιδιαίτερα για τον ηρωισμό και την αυτοθυσία του. Κατά τη κατάρρευση του μετώπου, ενώ ευρίσκετο σε σχολή της Σμύρνης, πήρε πρωτοβουλία και βοήθησε πολλές γυναίκες και παιδιά να επιβιβασθούν στα καταφθάνοντα Ελληνικά πλοία.

Παντρεύτηκε το 1924 την Καλαματιανή Ευτυχία Τζαϊλοπούλου, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Το 1927 εφοίτησε στη σχολή πολέμου και στη συνέχεια υπηρέτησε στα 8ο και 11ο Σύνταγμα Πεζικού, όπως επίσης και στα επιτελεία των IV και IX Μεραρχιών.

Στο 9^ο Σύνταγμα

Το έτος 1937 παρέλαβε το 9ο Σύνταγμα της Καλαμάτας, το οποίο από της τοποθετήσεώς του, είχε επωνομασθεί ¨Το Πειθαρχικό Σύνταγμα¨. Διότι από πολλά Συντάγματα ακόμη και την Κρήτη, έστελναν σ’ αυτό δύστροπους, απείθαρχους, οπλίτες με αναρχικές ιδέες, τους οποίους ο Κετσέας με σεμινάρια επιμορφώσεως και σκληρή πειθαρχία που εφήρμοζε, τους αναμόρφωνε και τους ανταπέδιδε στο στρατό και τη κοινωνία χρησίμους και άξιους δια εργασία. Όλοι τον εκτιμούσαν για την ακεραιότητα του χαρακτήρα του και τη χριστιανική του πίστη, την προσήλωση του στους νόμους και στρατιωτικούς κανονισμούς, αλλά προπαντός για την ευθυκρισία του και τη μεγάλη στρατιωτική επαγγελματική του κατάρτιση.

Είναι ο άνθρωπος που απετέλει τη ψυχή του Συντάγματος επί πολλά χρόνια, έμελλε δε τελικά να το οδηγήσει στον πόλεμο του 40.

Η σύνθεση του Συντάγματος είχε ως ακολούθως:

Διοικητής Συντάγματος:Συνταγματάρχης Πεζικού ΚΕΤΣΕΑΣ ΒΕΝΕΤΣΑΝΟΣ

Υποδιοικητής: εφ.Αντισυνταγματάρχης Αντωνόπουλος(από 20/12/1940) και Αντισυνταγματάρχης Ιωαννίδης Θρασύβουλος (από 12/2/1941)

Κ. MΕΛΑΝΟΥΡΕΑΣ 1ο ταγμα

1ο ΤΑΓΜΑ

Διοικητής: Ταγματάρχης Μελενουρέας Κωνσταντίνος

Δύναμις Τάγματος: Αξιωματικοί 28,Οπλίτες 994,κτήνη 174

2ο ΤΑΓΜΑ

Διοικητής: από 28/10/1940 έως 28/12/1940 έφεδρος Αντισυνταγματάρχης Χατζηλίας Δημήτριος από 28/12/1940 μέχρι καταρρεύσεως Ταματάρχης Γεώργιος Γούτας.

Δύναμις Τάγματος: Αξιωματικοί 27,Οπλίτες 985,κτήνη 170

3ο ΤΑΓΜΑ

Διοικητής: από 28/10/1940 μέχρι 6/4/1941 ο Ταγματάρχης Πεζικού ΣΜΥΡΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

Δύναμις Τάγματος: Αξιωματικοί 28,Οπλίτες 990,κτήνη 170

Ό ηρωικός Λοχαγός ΓΕΩΡΓ. ΓΚΑΡΕΤΣΟΣ Διοικητής λόχου εις Άλβανία τραυματισθείς σοβαρως εις τις μάχας τοϋ Γκουσμάρι,

ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΟΥ 9ου ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΠΕΖΙΚΟΥ

Απειροι ήσαν οι πράξεις προσωπικού ηρωισμού και αυτοθυσίας πού έπεδείχθησαν υπό οπλιτων και αξιωματικών και πλεΐσται ήθικαί άμοιβαίά πενεμήθησαν εις τούτους κατά το πόλεμο του 1940 - 41, διότι όμως κατεστράφη, ώς ανωτέρω αναφέρω, το άρχεΐο του Συντάγματος, δεν περιεσώθησαν αυτές. Έδώ θα παραθέσω μόνο μερικά προσωπικά, παραδείγματα οπλιτων πού αναφέρονται εις περισωθεΐσαν εις το άρχεΐο του Δ)του του ΙουΤάγματος Κ. Μελανουρέα κατις τασιν προταθέντων οπλιτών, ενός εκ των Λόχων του Ιου Τάγματος κατά τις επιχειρήσεις Προγκονάτ - Γκουσμάρι - ΙΝιβίτσης.

Ό στρατιώτης Αντώνιος Παναγ. Λαμπίρης από τό χωρίο Μεταξάδες Τριφυλίαςτην 30 Δεκεμβρίου 1940 έχασε την επαφήν με την διμοιρίαν του και ευρέθη προΙταλικής αντιστιςεως αριστερά της Νιβίτσης, δεν έχασε την ψυχραιμίαν του, άλλαμόνος του έ'βαλε με τό άτομικό του όπλο κατά των Ιταλών οίτινες έσπευσαν να καλυφθούν εις χαράδραν, ούτος όμως μόνος του τους ήκολούθησε και τουςέξηνάγκασε να παραδοθούν υπό την άπειλήν του όπλου του. 15 Ιταλοί με έναν Ανθ/γο συνελήφθησαν αιχμάλωτοι τους οποίους ώδήγησε και παρέδωσεν εις το λόχο του εντελώς μόνος του.

Ό στρατιώτης Γεώργιος Ευσταθίου Αλεξόπουλος εκ Κοπανακίου Τριφυλίαςκαίτοι είχε προσβληθή από κρυοπαγήματα και είχε προχείρως περιτυλίξει τό ένα πόδι του με τις γκέτες του, κατά την μάχην της 30.12.1940 εις την Νιβίτσαν σφίγοντας τα δόντια του, έπροχώρει πάντα πρώτος και συνέλαβε μόνος του αρκετούς αιχμαλώτους.

Ό λοχίας Καρίγιαννης Κωνσταντίνος του Αδάμ εκ του.χωρίου Ευαγγελισμός Πυλίας έπροχώρει πάντοτε πρώτος σαν ζαρκάδι με άφθαστο ήρωισμό και αύτοθυσίαν, έτραυματίσθη όμως προ του Προγκονάτ και τότε έλυπήθη πού δεν θάμπαινε πρώτος στο Προγκονάτ, όπως είπε στο λογαγό του και Οχι γιατί έτραυματίσθη.

Ό στρατιώτης Θεμιστοκλής Ίωάν. Κανναβός από την Κυπαρισσίαν την 21.12.40 άψηφών πάντα κίνδυνο συνέλαβε μόνος του 9 Ιταλούς στρατιώτας αιχμαλώτουςκαι ένα άξιωματικό ό ίδιος την 30.10.40 εις Νιβίτσαν συνέλαβεν άλλους 7 Ιταλούς αιχμαλώτους εις ισχυρώς προστατευομένην τοποθεσίαν.

Ό στρατιώτης Γεώργιος Ασημάκης του Αναστασίου εξ Άνδριτσαίνης την18.12.40 κατά την κατάληψιν υψώματος του Προγκονάτ, έτραυματίσθη εις το πόδα, έδεσε μόνος του το τραΰμα του και ετέθη κατόπιν επικεφαλής της ομάδος του οι άνδρες της οποίας ένθουσιασθέντες ανέτρεψαν τους Ιταλούς και τους έτρεψαν εις φυγήν. Ό ίδιος μονολόγων κατόπιν έλεγε ότι «μια γρατζουνιά» του κάμανε αλλά θα μοΰ την πλήρωναν όταν τους συναντοΰσε πάλιν».

Ό λοχίας Ντάκος Παναγιώτης του Δημητρίου από την Πολίχνη Μεσσηνίας και οι στρατιώτες Κανελλόπουλος Κανέλλος του Γεωργίου έκ Μάλτινας Όλυμπίας και Καλαποθάκος Αντώνιος του Παναγιώτου έκ Βάθυς Οίτυλου κατά τις επιχειρήσεις της 19.12.40 επέδειξαν έξαίρετο θάρρος και πρωτοβουλίαν είσχωρήσαντες εις βάθος 300 μέτρων εντός των Ιταλικών θέσεων, ώστε ούτως έδωσαν την δυνατότητα εις το Λόχο των ν' άνατρέψη την προ αύτοΰ ίσχυράν Ίταλικήν άντίστασιν και να καταλάβη εν ΰψωμα ισχυρώς ώργανωμένον