Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΦΛΕΓΕΤΑΙ

του Βαγγέλη Αντωνιάδη

Από τον βράχο του Γιβραλτάρ ως την Κωνσταντινούπολη, η Μεσόγειος φλέγεται. Όλες σχεδόν οι μεσογειακές χώρες βρίσκονται σε αναταραχή που προμηνύει τεκτονικές αλλαγές, καθώς οι λαοί της περιοχής βρίσκονται στο κατώφλι μιας νέα μεταβατικής περιόδου και βλέπουν γύρω τους όλα να αλλάζουν, από το πολίτευμα ως την λειτουργία της οικονομίας και τις κοινωνικές συμμαχίες. Το παράδοξο είναι πως το ιστορικό δυναμικό συσσωρεύτηκε αρχικά στις αναπτυγμένες χώρες των ευρωπαϊκών ακτών της Μεσογείου. Καθώς ήδη από το 2008 η οικονομική κρίση έθεσε στο προσκήνιο προβλήματα που κρυβόταν κάτω από το χαλί χωρίς να επιλύονται για δεκαετίες, δίνοντας την ψευδαίσθηση στους λαούς πως είχαν αφήσει οριστικά πίσω τους την οικονομική δυσπραγία, την πολιτική αστάθεια και τις κοινωνικές συγκρούσεις.

Αναμφίβολα το κυριότερο αποτέλεσμα της πρωτοφανούς για τα μεταπολεμικά δεδομένα σε ένταση και διάρκεια οικονομικής κρίσης στην καθημερινότητα των πολιτών είναι η επιβολή ακραίων πολιτικών λιτότητας και η εκτίναξη των ποσοστών της ανεργίας που προκαλούν οργή και απελπισία στις κοινωνίες. Παράλληλα έχει γίνει απολύτως προφανές πως η σημαντικότερη επίπτωση της αραβικής άνοιξης είναι η άνοδος των Ισλαμιστών στην εξουσία εξέλιξη που ανέτρεψε πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα δεκαετιών και προκάλεσε μάχες μέχρις εσχάτων για την κατάληψη της κρατικής εξουσίας.

Ήδη στην Αίγυπτο εξελίσσεται με τον πλέον δραματικό τρόπο το τραγικότερο δίλλημα που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα. Δημοκρατία με τον κίνδυνο ανάρρησης στην εξουσίας ανελεύθερων δυνάμεων που προέρχονται από το ακραίο Ισλάμ και θα αυξήσουν την αστάθεια στην περιοχή ή ανοχή σε αντιδημοκρατικά και αυταρχικά καθεστώτα που θα συμβάλουν στην διατήρηση της διεθνούς σταθερότητας. Αφορμή για την δυναμική επέμβαση του στρατού στις αρχές του περασμένου Ιουλίου που οδήγησε στην ανατροπή του προέδρου Μόρσι υπήρξαν οι εκκλήσεις εκατομμυρίων Αιγυπτίων να τεθεί τέλος στην προσπάθεια υποταγής της χώρας στο Ισλάμ και τα συνεπακόλουθα της, δηλαδή στην θρησκευτική βία, την ανασφάλεια και την οικονομική κατάρρευση.

Την ίδια στιγμή και άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής βρίσκονται σε αναταραχή. Στο Μαρόκο η κυβέρνηση των μετριοπαθών ισλαμιστών αντιμετωπίζει την λαϊκή δυσαρέσκεια λόγω της εντεινόμενης οικονομικής κρίσης ενώ στη γειτονική Λιβύη η αδύναμη κυβέρνηση προσπαθεί να ανατρέψει την ολοένα αυξανόμενη δραστηριότητα ακραίων ισλαμιστών και των πολιτοφυλακών που ανέτρεψαν το καθεστώς Καντάφι και αρνούνται να παραδώσουν τον οπλισμό τους.

Στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου, ο εμφύλιος της Συρίας που έχει κοστίσει πάνω από 100.000 ανθρώπινες ζωές απειλεί να αποσταθεροποιήσει πλήρως την περιοχή, καθώς η ενδοισλαμικη σύγκρουση Σιιτών-Σουνιτών και το ενδεχόμενο μίας εδαφικά διαιρεμένης Συρίας απειλεί άμεσα σειρά γειτονικών κρατών όπως ο Λίβανος, η Συρία, η Ιορδανία και το Ιράκ.

Όμως η χώρα που κινδυνεύει περισσότερο να συμπαρασυρθεί στην Συριακή κρίση είναι η Τουρκία, που απέτυχε να καταστεί κυρίαρχη δύναμη στην μέση ανατολή, να δώσει λύση στα προβλήματα της περιοχής και να εμφανιστεί στη διεθνή κοινότητα ως εγγυητής της ασφάλειας και της σταθερότητας. Βλέπει σταδιακά την σύγκρουση Αλεβιτών-Σουνιτών να μεταφέρεται στο εσωτερικό της και παράλληλα ανησυχεί για την ισχυροποίηση του Κουρδικού στοιχείου και την ενδεχόμενη αυτονόμησή του, στην περίπτωση κατακερματισμού της Συριακής επικράτειας που σίγουρα θα δημιουργήσει νέες περιπλοκές στις σχέσεις με την Κουρδική μειονότητα στο εσωτερικό της.

Νομοτελειακά οι εσωτερικές εντάσεις στις Αραβικές χώρες θα επηρεάσουν και τον ευρωμεσογειακό βορρά καθώς η εξαγωγή τρομοκρατών, τα ναρκωτικά, τα προσφυγικά ρεύματα αλλά και οι επιπτώσεις τους σε σειρά ζητημάτων όπως το εμπόριο, οι θαλάσσιες μεταφορές και οι συγκοινωνίες που επηρεάζονται άμεσα από τις ραγδαίες εξελίξεις στην Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή.

Αν συνυπολογίσει κανείς μάλιστα και τα οξυμένα προβλήματα που ήδη αντιμετωπίζουν οι χώρες των μεσογειακών κρατών της Ευρώπης όπως η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία, οι κοινωνικές εντάσεις και η γενικευμένη ανομία που πλέον έχει λάβει ενδημικό χαρακτήρα αντιλαμβάνεται τις εκρηκτικές διαστάσεις που έχει το πρόβλημα.

Ευτυχώς οι εσωτερικές εντάσεις δεν έχουν πάρει ακόμα τον χαρακτήρα διακρατικών συγκρούσεων ή ακόμα και ευρύτερων συγκρούσεων. Γι αυτό και το πρώτο στάδιο για την έξοδο από την πολυδιάστατη κρίση που πλήττει τις χώρες της Μεσογείου είναι η διαφύλαξη της σταθερότητας με κάθε κόστος.

elkeda