Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ!! ΜΗΝΑΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1940

Η κατάληψη της Αλβανίας από τους Ιταλούς στις 7 Απριλίου του 1939 αποτέλεσε το πρώτο και απαραίτητο βήμα για την επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Οι πολεμικές προετοιμασίες, ωστόσο, δεν εμπόδιζαν την ιταλική κυβέρνηση να ασκεί μια έντονη και αυξανόμενη διπλωματική πίεση. Κορύφωση των ιταλικών προκλήσεων ήταν ο τορπιλισμός του ευδρόμου "ΕΛΛΗ" στις 15-8-1940 στην Τήνο.

Διπλωματικές πληροφορίες και γεγονότα έδειχναν ότι η ώρα της ιταλικής επίθεσης πλησίαζε. Πράγματι, στις 28 Οκτωβρίου ο Πρέσβης της Ιταλίας στην Αθήνα επέδιδε το γνωστό τελεσίγραφο της ιταλικής κυβέρνησης που ανήγγειλε την ιταλική εισβολή. Το πρώτο λακωνικό ανακοινωθέν του Γενικού Επιτελείου Στρατού είχε ως εξής:

"Αι Ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 5ης πρωινής σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους".

Ελληνικά PZL-24 και Henschel Hs-126 σε αεροδρόμιο του μετώπου

ΠΡΩΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Η επίθεση εναντίον της Ελλάδας διηξήχθη σ' ένα εκτεταμένο θέατρο επιχειρήσεων που περιελάμβανε τη Δ. Μακεδονία και την Ήπειρο. Η πρώτη αεροπορική επίθεση εναντίον της Αθήνας εκδηλώθηκε στις 09:30 της 28ης Οκτωβρίου 1940. Την ίδια περίπου ώρα βομβαρδιζόταν η Πάτρα.

Η πρώτη αερομαχία έλαβε χώρα δύο ημέρες αργότερα πάνω από την Κορυτσά μεταξύ τριών Fiat CR.42 Falcos και δύο Ηenschel Hs 126 της 3 Μ.Σ.Σ. Τα ελληνικά αεροπλάνα κατόρθωσαν να διαφύγουν. Την ίδια ημέρα, πέντε Fiat CR.42 εντόπισαν δύο Henschel του 3/2 Α.Σ.Σ.Σ. που εκτελούσαν αναγνωριστικές πτήσεις πάνω από το μέτωπο.

 Οι Ιταλοί κατόρθωσαν να διατρήσουν τον κινητήρα του ενός αναγκάζοντάς το σε προσγείωση ΒΑ. της Καστοριάς. Ο παρατηρητής Ανθυποσμηναγός Ευάγγελος Γιάνναρης πληγώθηκε θανάσιμα από τα ιταλικά πυρά.

 Στη συνέχεια τα ιταλικά καταδιωκτικά έπληξαν και το δεύτερο Henschel, με αποτέλεσμα το θάνατο του χειριστή Ανθυποσμηναγού Λαζάρου Παπαμιχαήλ και του πολυβολητή Σμηνία Κωνσταντίνου Γεμενετζή.

Την επομένη, δύο Fiat CR.42 απογειώθηκαν με σκοπό να αναχαιτίσουν ελληνικό αναγνωριστικό, λόγω όμως της κακοκαιρίας οι χειριστές έχασαν το προσανατολισμό τους και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα αεροσκάφη. 
Το απόγευμα της 1ης Νοεμβρίου 1940 τρία Blenheim της 32 Μ.Β. κατευθύνθηκαν προς τα αεροδρόμια της Κορυτσάς. Ένα απ' αυτά με χειριστή τον Υποσμηναγό Κων. Μαργαρίτη εφόρμησε κατά του στόχου, τον οποίο έπληξε με εξαιρετική ακρίβεια. 

Σαράντα Ιταλοί που ήταν στην αίθουσα ενημέρωσης του αεροδρομίου σκοτώθηκαν και 20 τραυματίστηκαν. Λίγη ώρα αργότερα δύο ιταλικά καταδιωκτικά προσέκρουσαν κατά την προσγείωση σε κρατήρες που είχαν δημιουργηθεί από το βομβαρδισμό και καταστράφηκαν. Την ίδια ημέρα εντάθηκε και η δράση της Regia Aeronautica. Δεκατρείς ελληνικές πόλεις βομβαρδίστηκαν με αποτέλεσμα να φονευθούν 90 άτομα. Η Θεσσαλονίκη επλήγη από σχηματισμό δέκα Savoia Marchetti SIAI S.M. 79 και δέκα CRDA CANT Z 1007,συνοδευόμενων από εννέα καταδιωκτικά Fiat CR.42. Επτά ελληνικά P.Z.L. P.24 της 21 Μ.Δ.απογειώθηκαν για να τα αναχαιτίσουν και προξένησαν ζημιές σε ένα ιταλικό βομβαρδιστικό.

2α ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ.

Η συμβολή της Ε.Β.Α. στην ανατροπή των σχεδίων του Ιταλού Αρχιστράτηγου Visconti Prasca, που προέβλεπαν την υπερφαλάγγιση των ελληνικών στρατευμάτων στην Ήπειρο και τη διάνοιξη της οδού Ιωαννίνων-Μετσόβου, ήταν καθοριστική. Η Πίνδος αποτελούσε την "αχίλλειον πτέρνα" της ελληνικής αμυντικής διάταξης, διότι οι αμυνόμενοι εκεί είχαν απωθηθεί γρήγορα από την Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών "Julia". Η Μεραρχία έπρεπε να εντοπιστεί το συντομότερο, γιατί το Στρατηγείο Κοζάνης εκτιμούσε ότι θα αδυνατούσε να αντιμετωπίσει ενδεχόμενη κυκλωτική κίνηση απ' αυτή. 

Το Breguet 19 που αποκάλυψε τη διείσδυση των Ιταλών στην Πίνδο

Το πρωί της 2ας Νοεμβρίου 1940 ένα Bréguet  19 της 2 Μ.Σ.Σ., με παρατηρητή τον Ανθυποσμηναγό Δημ. Καρακίτσο και χειριστή το Σμηνία Ιωάννη Κατσούλα, ανέλαβε αποστολή αναγνώρισης της Πίνδου. Το αεροσκάφος κατήλθε σε χαμηλό ύψος διακρίνοντας συγκέντρωση στρατευμάτων στην οδό Σαμαρίνας-Δίστρατου. Οι Ιταλοί μόλις είδαν το αεροπλάνο το θεώρησαν δικό τους και άπλωσαν το κόκκινο ημικυκλικό πλαίσιο αναγνώρισης. Η πανίσχυρη επίλεκτη Μεραρχία "Julia" είχε εντοπιστεί ... Το Στρατηγείο Κοζάνης αξιοποιώντας την πληροφορία ενήργησε αστραπιαία με αποτέλεσμα την ταχεία προώθηση από τη Θεσσαλονίκη της Μεραρχίας Ιππικού, η οποία κατέλαβε τη στενωπό του Μετσόβου για να εμποδίσει την προέλαση του εχθρού. Το απομεσήμερο, τρία Bréguet της 2 Μ.Σ.Σ. εξαπέλυσαν επίθεση εναντίον της ιταλικής Μεραρχίας βομβαρδίζοντας και πολυβολώντας την από χαμηλότατο ύψος. Ο εντοπισμός της "Julia" επηρέασε ουσιαστικά την εξέλιξη του αγώνα. Αν δεν είχε εντοπιστεί έγκαιρα και κατόρθωνε να προελάσει προς το Μέτσοβο, η κατάσταση θα απέβαινε κρίσιμη για τις ελληνικές δυνάμεις και ίσως ο πόλεμος –κατά τη γνώμη στρατιωτικών παρατηρητών– να τερματιζόταν στο σημείο εκείνο.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της ίδιας ημέρας δόθηκε στην 22 Μ.Δ. η εντολή για άμεση απογείωση με σκοπό την αναχαίτιση σχηματισμού εχθρικών βομβαρδιστικών, που εντοπίστηκε πάνω από τη Βέροια να πετά με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη. Η συνάντηση των έξι ελληνικών P.Z.L. με 15 ιταλικά βομβαρδιστικά και επτά καταδιωκτικά έγινε πάνω από το Λαγκαδά. Η εμπλοκή ήταν άμεση. 

Εργο Φ. Πετριτς: Το κατόρθωμα του Μητραλεξη.

Ο χειριστής ενός P.Z.L., Υποσμηναγός Μαρ. Μητραλέξης, αφού εξάντλησε τα πυρομαχικά του, με μια εξαιρετικά παράτολμη ενέργεια "έκρουσε" με την έλικα του καταδιωκτικού του το ουραίο πηδάλιο ενός τρικινητήριου ιταλικού βομβαρδιστικού. To Savoia Marchetti εισήλθε σε περιδίνηση και συνετρίβη στο έδαφος, ενώ ο χειριστής σκοτώθηκε. 

 Τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος, κάνοντας χρήση των αλεξιπτώτων τους, κατάφεραν να σωθούν. Λόγω στρέβλωσης της έλικας, το αεροπλάνο του Μητραλέξη πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση κοντά στο χώρο όπου είχε πέσει το εχθρικό αεροσκάφος. Ο Έλληνας αεροπόρος εξήλθε με το περίστροφο στο χέρι και συνέλαβε αιχμαλώτους τους τέσσερις Ιταλούς, τους οποίους παρέδωσε στη Στρατιωτική Διοίκηση Θεσσαλονίκης. Το κατόρθωμά του απασχόλησε για πολλές ημέρες τον ελληνικό και ξένο τύπο. Η εφημερίδα "ΠΡΩΙΑ", στο φύλλο της 17-11-1940, δημοσίευσε συνέντευξη του Ανθυποσμηναγού Brussolo Caribaldo, ενός από τους διασωθέντες, ο οποίος επιβεβαίωσε το συμβάν και απέρριψε όποιες εκδοχές ήθελαν τη σύγκρουση ως ατύχημα.

Το απόγευμα της 2ας Νοεμβρίου 1940 όλα τα διαθέσιμα αεροπλάνα της 22 Μ.Δ. απογειώθηκαν ύστερα από την πληροφορία ότι εχθρικός σχηματισμός κατευθυνόταν και πάλι προς τη Θεσσαλονίκη. Τα ελληνικά P.Z.L. έπληξαν τέσσερα ιταλικά καταδιωκτικά, από τα οποία το ένα πιθανότατα κατέπεσε. Σημαντική δράση επέδειξαν και οι Μοίρες Βομβαρδισμού. Σμήνος τριών βομβαρδιστικών της 31 Μ.Β. έπληξε με επιτυχία μηχανοκίνητες μονάδες και προκεχωρημένα τμήματα του ιταλικού στρατού.

Τόση υπήρξε η ορμή και η γενναιότητα των Ελλήνων αεροπόρων, ώστε ο Ιταλός Αρχιστράτηγος, ο οποίος στις παραμονές του πολέμου θεωρούσε την Ε.Β.Α. ανάξια λόγου, πέντε μόλις ημέρες μετά την εκδήλωση της επίθεσης, ζητούσε επίμονα αεροπορικές ενισχύσεις από την Ανωτέρα Διοίκηση Αεροπορίας στα Τίρανα, για να αναπληρώσει τις μεγάλες απώλειες από

τους βομβαρδισμούς των αεροδρομίων της Κορυτσάς και του Αργυροκάστρου:

"Εχθρός βομβαρδίζει ελευθέρως οδόν Αργυροκάστρου-Καλιμπάκι. Έλλειψις παρουσίας Αεροπορίας προξενεί επιβλαβή επίδραση επί του ηθικού των στρατευμάτων. Άκρως επείγουσα αποστολή τουλάχιστον διώξεως. 2-11-40. Στρατηγός Visconti Prasca."

Bristol Blenheim στο αεροδρόμιο Τανάγρας

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ 3 ΕΩΣ ΤΙΣ 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Κατά το διάστημα αυτό οι Ιταλοί αποκρούστηκαν στη γραμμή Ελαία-Καλαμά και εκκαθαρίστηκε ο ιταλικός θύλακας στην Πίνδο, ενώ οι ελληνικές δυνάμεις προωθήθηκαν προς Βορράν. Στο δυτικό μέτωπο οι Ιταλοί αρχικά κατάφεραν να διαβούν τον ποταμό Καλαμά και να καταλάβουν την Ηγουμενίτσα και την Παραμυθιά, αλλά γρήγορα αναχαιτίστηκαν. Η δράση της Ε.Β.Α. κατά την περίοδο αυτή υπήρξε έντονη και καθοριστική.

Στις 3 Νοεμβρίου πέντε αεροσκάφη της 22 Μ.Δ. απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο της Μίκρας, με σκοπό να αναχαιτίσουν εννέα ιταλικά βομβαρδιστικά CRDA CANT Ζ 1007 συνοδευόμενα από καταδιωκτικά Fiat G.50, που πετούσαν προς τη Θεσσαλονίκη. Μόλις τα ιταλικά αεροπλάνα εισήλθαν στη ζώνη αντιαεροπορικής προστασίας της πόλης, δέχθηκαν καταιγισμό πυρών με αποτέλεσμα να καταρριφθούν τρία. Συνολικά οι επιδρομές εναντίον της συμπρωτεύουσας στοίχισαν στην Ιταλική Αεροπορία 12 αεροπλάνα.

Στις 4 Νοεμβρίου τμήματα του 1ου Συντάγματος Ιππικού δέχτηκαν επίθεση από ιταλικά βομβαρδιστικά, με αποτέλεσμα να βρεθούν σε δυσχερέστατη θέση. Κατόπιν κλήσεως, τρία Brèguet της 2 Μ.Σ.Σ. και του 3/2 A.Σ.Σ.Σ. κατέφθασαν στο σημείο και, πετώντας σε αραιό σχηματισμό και χαμηλό ύψος, έπληξαν καίρια του Ιταλούς αλπινιστές. Τέσσερα ιταλικά καταδιωκτικά εμφανίστηκαν και ενεπλάκησαν σε αερομαχία με τα ελληνικά με αποτέλεσμα την κατάρριψη ενός Brèguet. Ο χειριστής Ανθυποσμηναγός Φρ. Κατάσσος και ο Αρχισμηνίας Αλ.Σαρβάνης σκοτώθηκαν. Πολύτιμες στάθηκαν κατά την ίδια ημέρα και οι πληροφορίες αναγνωριστικής αποστολής της 21Μ.Δ. προς το Γενικό Στρατηγείο. Η ξύλινη γέφυρα του Αώου απέναντι από την Κέρκυρα είχε ανατιναχθεί, ενώ σημαντικά τμήματα του εχθρού δεν πρόλαβαν να περάσουν το ποτάμι και είχαν αποκοπεί. Την επομένη ημέρα οι πρώτοι Ιταλοί αιχμάλωτοι οδηγούνταν στην Αθήνα.

Στις 5 Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού του Πειραιά, καταρρίφθηκαν δύο ιταλικά αεροπλάνα, εκ των οποίων το ένα από τη R.A.F. Την επομένη η 32 Μ.Β. προσέβαλε με επιτυχία το λιμάνι της Αυλώνας, όπου βρίσκονταν αγκυροβολημένα πολλά φορτηγά πλοία.

Μεταξύ 8 και 13 Νοεμβρίου οι Ιταλοί συνέχισαν τους βομβαρδισμούς πάνω από στόχους και κατοικημένες περιοχές της Βορείου Ελλάδος.  

Στις 13 Νοεμβρίου η Ε.Β.Α. βομβάρδισε δύο φορές το αεροδρόμιο της Κορυτσάς και καταρρίφθηκε ένα εχθρικό καταδιωκτικό.

Τελευταίες εργασίες σε ένα Ελληνικό Blenheim, λίγο πριν την πτήση

Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ Ε.Β.Α. ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗΣ

Στις 14-11-1940 άρχισε η μεγάλη αντεπίθεση του Ελληνικού Στρατού σε ολόκληρο το μέτωπο που διάρκεσε μέχρι τις 6-1-1941. Σ' αυτή την κρίσιμη φάση η δράση της Ε.Β.Α. εστιάσθηκε στο κέντρο του μετώπου, με σκοπό να παράσχει αεροπορική κάλυψη στα πεζοπόρα τμήματα, καταστρέφοντας ταυτόχρονα τις οδούς υποχώρησης και τις γραμμές ανεφοδιασμού του εχθρού. Πραγματοποίησε αποστολές αναγνώρισης πάνω από τις εχθρικές γραμμές, βομβαρδισμούς σημαντικών στόχων και πολυβολισμούς εχθρικών στρατευμάτων και ενεπλάκη σε πολλές αερομαχίες με ιταλικά αεροπλάνα, έχοντας να αντιμετωπίσει μια ακόμη πιο ενισχυμένη Regia Aeronautica, αφού οι Ιταλοί είχαν ρίξει πρόσφατα στη μάχη 250 επιπλέον αεροσκάφη.

Στις 14 Νοεμβρίου σχηματισμός έξι Fairey Battle και επτά Blenheim των 33 και 32 Μ.Δ.αντίστοιχα, ανέλαβαν την εκτέλεση αποστολής βομβαρδισμού των δύο αεροδρομίων της Κορυτσάς. Τέσσερα Fairey επιτέθηκαν εναντίον του βόρειου αεροδρομίου καταστρέφοντας ένα ιταλικό αεροπλάνο Caproni CA 133 και προξενώντας ζημιές σε άλλα τέσσερα. Λίγο αργότερα δύο Blenheim και δύο Fairey επιτέθηκαν εναντίον του νότιου αεροδρομίου καταστρέφοντας δέκα

εχθρικά αεροπλάνα, ενώ άλλα τόσα υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Κατά τη διάρκεια της αποστολής ένα Blenheim, με πλήρωμα τους Υποσμηναγούς Δημ. Παπαγεωργίου και Σταμ. Χαραλάμπους και τον Αρχισμηνία Κων. Κούλη, χτυπήθηκε και εξερράγη στον αέρα από βολή ιταλικού αντιαεροπορικού. Την ίδια ημέρα έξι βομβαρδιστικά Fairey Battle της 33 Μ.Β. προσέβαλαν με μεγάλη επιτυχία το αεροδρόμιο του Αργυροκάστρου, καταστρέφοντας 13 ιταλικά αεροπλάνα στο έδαφος. Έντονη ήταν και η δράση των Μοιρών Διώξεως την ίδια ημέρα, κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν 42 έξοδοι στην περιοχή της Κορυτσάς. Από τις σφοδρές αερομαχίες που ακολούθησαν οι Ιταλοί έχασαν 3 Fiat CR.42, ενώ τέσσερα ελληνικά P.Z.L. υπέστησαν ελαφρές ζημιές.

Στο διάστημα από 15 έως 30 Νοεμβρίου συνεχίστηκαν οι βομβαρδισμοί και οι αερομαχίες πάνω από το μέτωπο. Χαρακτηριστική ήταν η επιχείρηση της 18ης Νοεμβρίου κατά την οποία ενεπλάκησαν πέντε P.Z.L. των 22 και 23 Μ.Δ. με ιταλικά καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά. Ο χειριστής ενός από τα P.Z.L., Σμηνίας Γεώργιος Βαλκανάς, βρέθηκε αντιμέτωπος με ιταλικά καταδιωκτικά πάνω από τη Μόροβα. Όταν εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά του, πραγματο-

ποίησε επίθεση αυτοκτονίας, πέφτοντας με το αεροσκάφος του πάνω σε ιταλικό καταδιωκτικό.

Η σύγκρουση ήταν μοιραία, αλλά και η αυτοθυσία του Σμηνία Βαλκανά χαρακτηριστική του φρονήματος των Ελλήνων αεροπόρων. Κατά τη διάρκεια της ίδιας αερομαχίας, ο Υποσμηναγός Ιωάννης Κυριαζής, αν και χτυπημένος σοβαρά στο πόδι από βλήμα εχθρικού καταδιωκτικού, δεν υποχώρησε, αλλά έστρεψε τα όπλα του εναντίον δύο ιταλικών καταδιωκτικών, τα οποία κατέπεσαν διάτρητα.

Την 18η Νοεμβρίου τρία Blenheim της 32 Μ.Β. απογειώθηκαν με αποστολή τον βομβαρδισμό του Αργυροκάστρου. Λόγω όμως της πυκνής νέφωσης που επικρατούσε στην περιοχή, ένα από τα αεροπλάνα έριξε τις βόμβες του στην Πρεμετή. Ωστόσο, στην πόλη εκείνη ο εχθρός είχε αποθηκεύσει σημαντικές ποσότητες πυρομαχικών, καυσίμων και άλλων εφοδίων. Επί τρία μερόνυχτα τα πυρομαχικά καίγονταν και ανατινάσσονταν λόγω του βομβαρδισμού από ένα και μόνο δικινητήριο αεροσκάφος. 

Avro Anso Mk I

Στις 22 Νοεμβρίου 1940 ισχυρή δύναμη από 15 αεροσκάφη Potez 633 της 31, Blenheim της 32 και Fairey Battle της 33 Μ.Β. έσπευσε σε ενίσχυση τριών Henschel 126, που είχαν εντοπίσει εχθρική φάλαγγα μήκους 8 χλμ. να υποχωρεί από την Κορυτσά προς το Πόγραδετς.

Τα ομαδικά πυρά των ελληνικών αεροπλάνων επέφεραν την πλήρη διάλυση της φάλαγγας. Κατά την επιστροφή στο αεροδρόμιο ένα από τα Henschel εντοπίστηκε από 15 ιταλικά καταδιωκτικά και χτυπήθηκε στο λέβητα της βενζίνης, με αποτέλεσμα να πιάσει φωτιά. Το πλήρωμα εγκατέλειψε το αεροσκάφος. O χειριστής Ανθυποσμηναγός Δημ. Σιδέρης υπέκυψε αργότερα στα τραύματά του, ενώ ο παρατηρητής Ανθυποσμηναγός Γεώργιος Τζαμουράνης υπέστη σοβαρά εγκαύματα.Οι αλλεπάλληλες επιτυχίες των ελληνικών στρατευμάτων και της Ε.Β.Α. είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση του ηθικού των Ιταλών και τη δημιουργία πλήρους σύγχυσης.