Η Ελλάδα πρέπει να επαναφέρει τον πολιτισμό στην πρώτη γραμμή της μάχης!!

 Άρθρο του Αλέξανδρου Μαλλιά, 

πρέσβη ε.τ., πρώην Πρέσβη στην Ουάσιγκτον 

στο περιοδικό ΑΜΥΝΑ & ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

defence-point

  

Ουδεμία έκπληξη μου προκαλεί το γεγονός ότι φοιτητές Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος αγνοούσαν την Μάχη του Μαραθώνα. Με την εξαίρεση μιας φοιτήτριας από την Αλβανία. Ο τρόπος με τον οποίο εξακολουθεί να διδάσκεται η ιστορία στην Ελλάδα είναι τουλάχιστον απωθητικός. Ενώ οι κλασικοί και οι ιστορίες του Ηροδότου, του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα γνωρίζουν εκδοτική άνοιξη στις Ηνωμένες Πολιτείες και εκτός των συνόρων μας γενικότερα, στην δική μας χώρα η διδασκαλία της ιστορίας είτε έχει διαστρεβλωθεί είτε έχει παύσει να κινεί το ενδιαφέρον.

Η ελληνική πολιτεία είτε δεν έχει την δυνατότητα είτε δεν έχει τη φαντασία να δημιουργήσει. Η επέτειος των 2500 χρόνων από τη Μάχη του Μαραθώνα έδωσε την ευκαιρία να γίνει κάποια κινητοποίηση. Κυρίως μεταξύ των ομογενών. Το 2020, αύριο δηλαδή, συμπληρώνονται 2500 χρόνια από την Μάχη των Θερμοπυλών και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αν οι Θερμοπύλες έχουν παραμείνει διαχρονικό σημείο αναφοράς στον ηρωισμό, η Ναυμαχία της Σαλαμίνας θεωρείται όχι άδικα ως η πιο κρίσιμη μάχη που έσωσε τον ελληνικό άρα και τον λεγόμενο δυτικό πολιτισμό.

Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας έκρινε την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Καθόρισε την εξέλιξη της ιστορίας. Μήπως είναι κατάλληλη η στιγμή να σκεφθούμε πόσο χρήσιμη θα ήταν η δημιουργία ενός παγκόσμιου κινήματος δημιουργίας και σκέψης με αφετηρία τον Μαραθώνα και κατάληξη την Σαλαμίνα;

Δεν έχω κατά νου βέβαια εκδηλώσεις τύπου «πολεμικής αρετής των Ελλήνων». Αντιθέτως όμως έχω σίγουρα κατά νου την προβολή στον φυσικό τους χώρο των εκδηλώσεων εκείνων που έχουν ένα ισχυρό πολιτικό, πνευματικό και πολιτιστικό συμβολισμό. Πριν από μερικά χρόνια είχα την τύχη να παρακολουθήσω στην Νέα Υόρκη την παράσταση των «Περσών» του Αισχύλου από το Εθνικό Θέατρο. Μερικούς μήνες αργότερα στο Shakespeare Theater της Ουάσιγκτον μια άλλη παράσταση των «Περσών» υπό την αιγίδα του ιδρύματος Ωνάση. Αλήθεια, γνωρίζουμε πολλές ελληνικές εκδηλώσεις που προκαλούν ολοσέλιδα δημοσιεύματα στους Τάιμς της Νέας Υόρκης και στην «Washington Post»;

Και όμως ο Αισχύλος με τους «Πέρσες» παραμένει πάντοτε σύγχρονος και επίκαιρος. Σε κάθε στιγμή της εξέλιξης της παγκόσμιας ιστορίας υπάρχει ο αριθμητικά ισχυρότερος αντίπαλος, με ηγεμονικές διαθέσεις και περισσή αλαζονεία. Είναι ο ηγεμόνας – αυταρχικών κατά κανόνα τάσεων που θεωρεί ότι η αριθμητική υπεροχή του εξασφαλίζει την επικράτηση και την νίκη.

Δεν τολμώ να φανταστώ ποιες θα ήταν οι απαντήσεις των μαθητών ή σπουδαστών οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθμίδας στην Ελλάδα εάν τους θέταμε το ερώτημα για τα μηνύματα της περίφημης αυτής τραγωδίας. Και όμως. Είναι γραμμένη από τους νικητές (Αθηναίους) χωρίς καμία δόση αλαζονείας ή περιφρόνησης προς τους ηττημένους (Πέρσες). Ο διάλογος της βασίλισσας Ατόσα, μητέρας του βασιλιά Ξέρξη που ταπεινώθηκε στην Σαλαμίνα, με τον αγγελιοφόρο αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Της παγκόσμιας ιστορίας.

Το 2008, όντας πρέσβης στην Ουάσιγκτον, μέσα σε λίγο χρόνο χωρίς απολύτως καμία δαπάνη για το ελληνικό δημόσιο είχαμε δημιουργήσει μια επιτροπή προσωπικοτήτων με αφορμή την λειτουργία του νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Μετείχαν μεταξύ άλλων οι Μάικλ Δουκάκης, Πολ Σαρμπάνης και πλειάδα επιφανών Αμερικανών πολιτικών και ακαδημαϊκών.

Κάτι ανάλογο έχω στο μυαλό μου τώρα με κορύφωση το 2020. Την δημιουργία μιας παγκόσμιας επιτροπής που θα θυμίσει ότι παρά την ταπείνωση και απαξίωση της, η σημερινή Ελλάδα δεν είναι μόνο ένας γεωγραφικός χώρος στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά η μήτρα του λόγου, της λογικής και του μέτρου. Είμαι βέβαιος ότι ένα παγκόσμιο κίνημα εθελοντισμού μπορεί να δημιουργηθεί ξεκινώντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου υπάρχει ήδη η πολιτική και ακαδημαϊκή μαγιά για να επεκταθεί στη Ευρώπη.

Αρκετοί γνωρίζουν ότι το Άλαμο του Τέξας έχει για την αμερικανική ιστορία την συμβολική σημασία του ηρωισμού και της αυτοθυσίας των ολίγων απέναντι στους πολλούς. Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι έξω από το αναστηλωμένο αυτό κτίριο υπάρχει μια μπρούτζινη επιγραφή που γράφει τα εξής: «Thermopylae had her messenger of defeat-the Alamo had none». Θα πρότεινα σαν τροφή για σκέψη την προβολή των όρων «Εθελοντής για τις Θερμοπύλες» (Volunteer for Thermopylae) και «Εθελοντής για τη Σαλαμίνα» (Volunteer for Salamis).

Κάθε λαός και κάθε χώρα έχει την δική του ιστορική εμπειρία και μνήμη αντίστασης ή μιας ηρωικής ήττας που στην πραγματικότητα ήταν ηθική νίκη απέναντι σε ένα κατακτητή. Ο συμβολισμός οπωσδήποτε δεν περιορίζεται και δεν σταματά στα όρια της στρατιωτικής αναμέτρησης. Σήμερα σε μεγάλο βαθμό η αναμέτρηση γίνεται με πολιτικούς και οικονομικούς όρους. Ο ηγεμονισμός, ο πολιτοκοοικονομικός νεοηγεμονισμός συνιστά την εκδήλωση της βούλησης του ισχυρότερου κατά του ασθενέστερου.

Η Ελλάδα πρέπει να επαναφέρει τον πολιτισμό στην πρώτη γραμμή της μάχης για την αποκατάσταση του κύρους και της χαμένης αξιοπιστίας της. Το πολιτιστικό όμως μήνυμα πρέπει να περιέχει όλα εκείνα τα στοιχεία της πολιτικής και του πολιτικού λόγου που απουσιάζουν σήμερα από την πατρίδα του Αριστοτέλη.