Ημέρα τηςπρώτης μεγάλης νίκηςτων ελληνικών δυνάμεων, κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο, ημέρα της εποποιίας των Στενών του Σαρανταπόρου που υπήρξε σημαντική για το ηθικό του στρατού, αλλά και για την εξέλιξη του πολέμου.
Τα Στενά του Σαρανταπόρου ήταν η μοναδική τοποθεσία που μπορούσαν οι
Τούρκοι να συγκρατήσουν τον Ελληνικό στρατό, και όπως είχε πει ο
οργανωτής της τουρκικής αμυντικής γραμμής Γερμανός στρατηγός Φον Ντερ
Γκολτς “θα ήταν ο τάφος του ελληνικού στρατού”.
Οι Έλληνες, βέβαια, τον διέψευσαν, είχαν όμως απώλειες 187 νεκρούς και περισσότερους από 1.000 τραυματίες (1.076). Ως ένα μικρό φόρο τιμής καταχωρουμε το δημοσίευμα του ΕΜΠΡΟΣ της 13ης Οκτωβρίου, με τον κατάλογο των νεκρών και τραυματιών αξιωματικών.
Οι Έλληνες, βέβαια, τον διέψευσαν, είχαν όμως απώλειες 187 νεκρούς και περισσότερους από 1.000 τραυματίες (1.076). Ως ένα μικρό φόρο τιμής καταχωρουμε το δημοσίευμα του ΕΜΠΡΟΣ της 13ης Οκτωβρίου, με τον κατάλογο των νεκρών και τραυματιών αξιωματικών.
Ιστορικό Μάχης
Η Ελλάδα, αν και μικρή χώρα, έχει παράδοση, μία γροθιά ανθρώπων, να
προσπαθεί, σε κάθε κάλεσμα της μοίρας, να υπερασπιστεί την ελευθερία της
.Ένα τέτοιο κάλεσμα έγινε και τον Οκτώβριο του 1912 στο Σαραντάπορο,
όπου το νικηφόρο αποτέλεσμα της μάχης, έδειξε ότι με τον κατάλληλο
χειρισμό και έχοντας ισχυρά ψυχικά αποθέματα, η δύναμη των όπλων, μπορεί
να καταλυθεί.
Την 5η Οκτωβρίου 1912 η Ελλάδα, η Σερβία και
η Βουλγαρία, μετά το Μαυροβούνιο που είχε προηγηθεί από την 20η
Σεπτεμβρίου 1912, κήρυξαν και αυτές τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Έτσι
άρχισε ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος.
Η Στρατιά Θεσσαλίας, αφού πέρασε την 5η Οκτωβρίου την ελληνοτουρκική μεθόριο, απώθησε αρχικά τα τουρκικά φυλάκια των συνόρων και στη συνέχεια, την 6η Οκτωβρίου, τα εγκαταστημένα στην Ελασσόνα και Δεσκάτη τμήματα του εχθρού. Από την 7η Οκτωβρίου η Στρατιά άρχισε να προελαύνει προς τα βόρεια για να συναντήσει τις κύριες τουρκικές δυνάμεις που αποτελούνταν από δύο Μεραρχίες, υπό το Στρατηγό Ταξίν Πασά, εγκαταστημένες αμυντικά στην οχυρή τοποθεσία Σαρανταπόρου και Λαζαράδων-Βογκόπετρας.
Η τοποθεσία Σαρανταπόρου, την οποία είχε επιλέξει και οργανώσει η Τουρκική Διοίκηση, είναι εκ φύσεως οχυρή και προσφέρεται για ισχυρή άμυνα, με εξαίρετα πεδία βολής προ αυτής. Το σχέδιο της Τουρκικής Διοίκησης προέβλεπε σταθερή άμυνα με το σύνολο σχεδόν των δυνάμεών της, στις οχυρές τοποθεσίες Σαρανταπόρου και Λαζαράδων-Βογκόπετρας, με σκοπό την απόφραξη των κατευθύνσεων Ελασσόνα-Σέρβια και Δεσκάτη-Λαζαράδες-Σέρβια και την απαγόρευση της προελάσεως του Ελληνικού Στρατού προς τα βόρεια.
Η Στρατιά Θεσσαλίας, αφού πέρασε την 5η Οκτωβρίου την ελληνοτουρκική μεθόριο, απώθησε αρχικά τα τουρκικά φυλάκια των συνόρων και στη συνέχεια, την 6η Οκτωβρίου, τα εγκαταστημένα στην Ελασσόνα και Δεσκάτη τμήματα του εχθρού. Από την 7η Οκτωβρίου η Στρατιά άρχισε να προελαύνει προς τα βόρεια για να συναντήσει τις κύριες τουρκικές δυνάμεις που αποτελούνταν από δύο Μεραρχίες, υπό το Στρατηγό Ταξίν Πασά, εγκαταστημένες αμυντικά στην οχυρή τοποθεσία Σαρανταπόρου και Λαζαράδων-Βογκόπετρας.
Η τοποθεσία Σαρανταπόρου, την οποία είχε επιλέξει και οργανώσει η Τουρκική Διοίκηση, είναι εκ φύσεως οχυρή και προσφέρεται για ισχυρή άμυνα, με εξαίρετα πεδία βολής προ αυτής. Το σχέδιο της Τουρκικής Διοίκησης προέβλεπε σταθερή άμυνα με το σύνολο σχεδόν των δυνάμεών της, στις οχυρές τοποθεσίες Σαρανταπόρου και Λαζαράδων-Βογκόπετρας, με σκοπό την απόφραξη των κατευθύνσεων Ελασσόνα-Σέρβια και Δεσκάτη-Λαζαράδες-Σέρβια και την απαγόρευση της προελάσεως του Ελληνικού Στρατού προς τα βόρεια.
Το σχέδιο ενεργείας του Ελληνικού Γενικού
Στρατηγείου προέβλεπε επίθεση κατά μέτωπο εναντίον των αμυνόμενων
τουρκικών δυνάμεων στα Στενά Σαρανταπόρου, με ταυτόχρονη και από τα δύο
πλευρά υπερκερωτική ενέργεια προς τα Σέρβια για την κατάληψη της γέφυρας
του Αλιάκμονα και την αποκοπή της σύμπτυξης του εχθρού. Η επίθεση αυτή
θα συνδυαζόταν και με ευρύτερο κυκλωτικό ελιγμό, από την περιοχή του
χωριού Κρανιά, διαμέσου του πόρου Ζάμπουρδας προς την Κοζάνη.
Το πρωϊ της 9ης Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός Στρατός με τις 2η, 3η και 6η Μεραρχίες στο κέντρο, την 1η Μεραρχία δεξιά, το Απόσπασμα Κωνσταντινοπούλου στο άκρο δεξιά, την 4η , 5η Μεραρχία και τη Ταξιαρχία Ιππικού στο αριστερό και το Απόσπασμα Γεννάδη στο άκρο αριστερό εξόρμησε για την εκπόρθηση των Στενών του Σαρανταπόρου και την συντριβή του Τουρκικού Στρατού. Οι ελληνικές δυνάμεις, όλη την ημέρα της 9ης Οκτωβρίου, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες, αφού έπρεπε να αντιμετωπίσουν, όχι μόνο έναν ισχυρά οργανωμένο αντίπαλο, αλλά και τις δυσχερέστατες εδαφικές και καιρικές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 9ης προς 10η Οκτωβρίου οι Τούρκοι εγκατάλειψαν την τοποθεσία και άρχισαν να συμπτύσσονται εσπευσμένα προς τα Σέρβια, επειδή φοβήθηκαν ότι θα αποκοπούν από την απειλητική υπερκερωτική ενέργεια της 4ης Μεραρχίας.
Το πρωϊ της 9ης Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός Στρατός με τις 2η, 3η και 6η Μεραρχίες στο κέντρο, την 1η Μεραρχία δεξιά, το Απόσπασμα Κωνσταντινοπούλου στο άκρο δεξιά, την 4η , 5η Μεραρχία και τη Ταξιαρχία Ιππικού στο αριστερό και το Απόσπασμα Γεννάδη στο άκρο αριστερό εξόρμησε για την εκπόρθηση των Στενών του Σαρανταπόρου και την συντριβή του Τουρκικού Στρατού. Οι ελληνικές δυνάμεις, όλη την ημέρα της 9ης Οκτωβρίου, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες, αφού έπρεπε να αντιμετωπίσουν, όχι μόνο έναν ισχυρά οργανωμένο αντίπαλο, αλλά και τις δυσχερέστατες εδαφικές και καιρικές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 9ης προς 10η Οκτωβρίου οι Τούρκοι εγκατάλειψαν την τοποθεσία και άρχισαν να συμπτύσσονται εσπευσμένα προς τα Σέρβια, επειδή φοβήθηκαν ότι θα αποκοπούν από την απειλητική υπερκερωτική ενέργεια της 4ης Μεραρχίας.
Οι
Ελληνικές δυνάμεις ,υπό τις οδηγίες του Γενικού Στρατηγείου τέθηκαν σε
κίνηση και πέτυχαν μέχρι τις βραδινές ώρες της 10ης Οκτωβρίου να
καταλάβουν τα Σέρβια και να κυριεύσουν το σύνολο του πεδινού πυροβολικού
και μέρος των λοιπών υλικών του εχθρού, καθώς επίσης να αιχμαλωτίσουν
και περιορισμένο αριθμό αποκομμένων τμημάτων και ανδρών. Την επόμενη ημέρα 10η Οκτωβρίου, οι Μεραρχίες του Ελληνικού
Στρατού τέθηκαν σε κίνηση και πέτυχαν
να κυριεύσουν ολόκληρο σχεδόν το Πεδινό Πυροβολικό, άφθονο πολεμικό
υλικό των Τούρκων και να αιχμαλωτίσουν περιορισμένο αριθμό αποκομμένων
τμημάτων και ανδρών. Η 4η Μεραρχία κινήθηκε γρήγορα και με την Ημιλαρχία
της κατέλαβε άθικτη τη γέφυρα του Αλιάκμονα.
Η γρήγορη και νικηφόρα έκβαση της μάχης του Σαρανταπόρου αύξησε το ηθικό του Στρατού και άνοιξε τις πύλες για την απελευθέρωση στη συνέχεια της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας.
Οι απώλειες του Ελληνικού Στρατού κατά τη
διήμερη μάχη σε αξιωματικούς και οπλίτες ήταν 182 νεκροί και 1076
τραυματίες. Οι απώλειες των Τούρκων επίσης σε νεκρούς, τραυματίες και
αιχμαλώτους ήταν σοβαρές.
 |
| Γεράσιμος Ραφτόπουλος (αριστερά): είναι ο νεότερος υπαξιωματικός στην ιστορία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Γεννήθηκε στο Φισκάρδο της Κεφαλονίας το 1900. Κατά το 1ο Βαλκανικό Πόλεμο, εναντίον των Οθωμανών, κατατάχθηκε εθελοντικά στην ηλικία των 12 και έγινε δεκτός ώς οπλίτης του 18ου Συντάγματος Πεζικού της IV Μεραρχίας. Για το θάρρος του στη μάχη του Σαρανταπόρου έλαβε ενα Manlicher-Schonauer ως δώρο. Στην μάχη του Κιλκίς-Λαχανά, το 1913, κατάφερε να ξεφύγει από αιχμαλωσία, σκοτώνοντας 3 από τους 5 Βούλγαρους που τον είχαν αιχμαλωτήσει. Επιστρέφοντας στις ελληνικές γραμμές, βρήκε ένα τραυματισμένο Εύζονα και τον μετέφερε σώζοντας τον απο βέβαιο θάνατο. Για την ανδρεία, του προήχθη στο βαθμό του δεκανέα την 28η Αυγ 1913, σε ηλικία 13 ετών. |
πηγές
ΓΕΣ/ΔΙΣ
klysma
imerologion
makednon
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Τόμος.
ΙΔ΄, σελ. 290-292,
Εκδοτική Αθηνών, 1977
sarantaporo.gr
klysma
imerologion
makednon
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Τόμος.
ΙΔ΄, σελ. 290-292,
Εκδοτική Αθηνών, 1977
sarantaporo.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου