ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΤΟΥΡΚΙΑΣ 2014

Ανάλυση: Δρ Άριστος Αριστοτέλους

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι δύο αξιόλογες στρατιωτικά χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ από το 1952. Είναι ταυτόχρονα αντίπαλοι σε εθνικά τους ζητήματα όπως το Κυπριακό και το Αιγαίο, για τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις έφθασαν στο χείλος θερμής αντιπαράθεσης. Παρόλο που τα τελευταία δώδεκα σχεδόν χρόνια παρατηρείται ύφεση στις σχέσεις των δύο χωρών, οι μεταξύ τους εθνικές διαφορές δεν έχουν επιλυθεί και το στρατιωτικό στοιχείο παραμένει σημαντικό μέρος της εθνικής τους πολιτικής.

Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να καταγράψει, συγκρίνει και αναλύσει τις στρατιωτικές δυνάμεις της Ελλάδας και της Τουρκίας κατά το 2014 καταγράφοντας ταυτόχρονα τις σημαντικότερες διαφοροποιήσεις στα δύο στρατόπεδα σε σχέση με το 2004. Πρόκειται για μια ποσοτική προσέγγιση στο συσχετισμό των δυνάμεων των δύο χωρών και ασφαλώς δεν αποτελεί εξαντλητική ανάλυση όλων των παραμέτρων και δεδομένων γύρω από την στρατιωτική κατάσταση στην κάθε πλευρά.

Τα στοιχεία προέρχονται από έγκυρες, ανεξάρτητες και προσβάσιμες σε κάθε ενδιαφερόμενο πηγές, όπως το IISS, τo SIPRI, OSCE, καθώς και από οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ και τη CIA, περιλαμβανομένου και πληροφοριακού υλικού που διαθέτει το Κυπριακό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών.

Πιο κάτω παρατίθενται τα γενικότερα συμπεράσματα και διαπιστώσεις που προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων στην κάθε χώρα. Τα στοιχεία αυτά εκτίθενται ακολούθως αναλυτικά υπό μορφή πινάκων οργανωμένων σε ενότητες ανάλογα με το όπλο υπό εξέταση, ήτοι τον Στρατό, το Ναυτικό και την Αεροπορία.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Η ΑΠΕΙΛΗ

Για την Ελλάδα η κύρια στρατιωτική απειλή εναντίον της προέρχεται από την τουρκική πλευρά, ενώ η Τουρκία θεωρεί ότι αντιμετωπίζει ταυτόχρονα σοβαρές προκλήσεις από κατευθύνσεις, όπως την Καυκασία, τη Ρωσία, το Ιράκ και τη Συρία. Θεωρεί ακόμη γεωπολιτικό ανταγωνιστή το Ιράν και ανησυχεί για το πυραυλικό και πυρηνικό του πρόγραμμα, αλλά και για την εσωτερική της κατάσταση και το Κουρδικό.

Σε αντίθεση με την ελληνική πλευρά, η Άγκυρα είναι υποχρεωμένη να αφιερώνει σημαντικούς στρατιωτικούς πόρους για την αντιμετώπιση απειλών και από αυτές τις κατευθύνσεις, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα της στρατιωτικής πίεσης που θα μπορούσε να ασκήσει κατά της Ελλάδος. Αντιστρόφως, επικεντρώνοντας την προσοχή και τις δυνάμεις της προς την Ελλάδα θα έμενε εκτεθειμένη σε αυτές τις προκλήσεις.

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το κεντρικό συμπέρασμα της μελέτης αυτής είναι το εξής: Η Τουρκία βάση των στρατιωτικών στοιχείων που παρατίθενται πιο κάτω έχει αριθμητική υπεροχή έναντι της Ελλάδος σε διάφορους τομείς - σε ορισμένες περιπτώσεις και ποιοτική. Ωστόσο, με εξαίρεση το ανθρώπινο δυναμικό, η τουρκική πλεονεκτική θέση δεν είναι ούτε συντριπτική, ούτε και προεξοφλεί ότι θα είναι υπέρ της το αποτέλεσμα μιας μεταξύ τους ενδεχόμενης αναμέτρησης στον ελληνοτουρκικό χώρο, ως η επικρατούσα μέχρι σήμερα αντίληψη. Όμως οι δραστικές περικοπές στους αμυντικούς προϋπολογισμούς της Ελλάδας και οι επιδράσεις τους στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, τείνουν να διαβρώσουν ανησυχητικά τη σχέση αυτή έναντι της Τουρκίας.

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Ο πληθυσμός της Ελλάδας έφθασε στα 10,772,967 το 2014, σημειώνοντας αύξηση μόνο 0.9% από το 2004. Αντιθέτως στην Τουρκία ο πληθυσμός, ο οποίος είναι πολύ νεότερος του ελληνικού, αυξήθηκε κατά 15.8% από το 2004 φθάνοντας τα 80,694,350 το 2014.

Η Τουρκία με 511,000 διαθέτει το μεγαλύτερο στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό στον ευρωπαϊκό χώρο. Ακολουθούν η Γαλλία με 222,200, η Γερμανία με 186.450, η Ιταλία με 176,000,το Ηνωμένο Βασίλειο με 169,150 και η Ελλάδα με 143,350.

Συγκρίνοντας το σύνολο του εν ενεργεία στρατιωτικού ανθρώπινου δυναμικού στις δύο χώρες το 2014 οι αναλογίες δυνάμεων είναι 3,5 Τούρκοι στρατιώτες για κάθε Έλληνα σε σύγκριση με 3,1 : 1 το 2004. Η διαφοροποίηση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση της στρατιωτικής θητείας στην Ελλάδα και στη γήρανση του πληθυσμού της κατά την τελευταία δεκαετία.

ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ - ΣΤΡΑΤΟΣ

Όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικού στο Στρατό, εδώ παρατηρείται μείωση κατά 23,850 άτομα στην ελληνική πλευρά σε σχέση με το 2004. Ως εκ τούτου οι αναλογίες δυνάμεων από 3,6 Τούρκοι στρατιώτες για κάθε Έλληνα που ήταν το 2004, διαφοροποιήθηκαν σε 4,5: 1 το 2014.

Αξιοσημείωτη είναι η διαφοροποίηση όσον αφορά το συσχετισμό δυνάμεων στον τομέα των αρμάτων μάχης. Το 2014 για κάθε 1 ελληνικό άρμα μάχης αναλογούν 1,7 τουρκικά σε σύγκριση με 2,4 το 2004, ένεκα κυρίως της απόσυρσης μεγάλου αριθμού Μ-48 από την Τουρκία.

Μικρή αύξηση παρατηρείται στα ΤΟΜΠ της ελληνικής πλευράς (Μ113Α1/Α2 και Μ577) σε σχέση με το 2004 με αποτέλεσμα να μειωθούν οι αναλογίες από 2,2 τουρκικά για κάθε 1 ελληνικό σε 1,9 : 1 το 2014.

Ιδιαίτερα μειωμένο είναι το δυναμικό της ελληνικής πλευράς όσον αφορά το πυροβολικό, ενώ αντίθετα παρατηρείται κάποια περαιτέρω ενίσχυση στην Τουρκία κατά τη διαρρεύσασα δεκαετία.

Διαφορετική είναι η εικόνα σχετικά με τα αντιαρματικά ( αυτοκινούμενα και φορητά) όπου η Ελλάδα παρουσιάζεται περισσότερο ενισχυμένη από την Τουρκία παρόλο που η δεύτερη συνεχίζει να υπερτερεί ελαφρά.

Τα μεταφορικά αεροσκάφη Στρατού έχουν μειωθεί στο διάστημα της δεκαετίας από 43 σε 27 όσον αφορά την Ελλάδα, ενώ αυξήθηκαν στα 38 στην Τουρκιά από 7 που ήταν το 2004.

Επίσης την ίδια περίοδο αυξήθηκε ο στόλος των ελικοπτέρων κατά 17 στην Ελλάδα φθάνοντας στα 150. Στην Τουρκία αυξήθηκαν κατά 21 φθάνοντας τα 292.

Ενισχυμένη είναι και η αντιαεροπορική άμυνα των δύο χωρών όπου η Τουρκία όμως διαθέτει διπλάσια μέσα, κυρίως ένεκα της έκτασης του χώρου που έχει να καλύψει.

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό στο Ναυτικό, η Τουρκία στο διάστημα της δεκαετίας 2004 – 2014, έχει μειώσει τις δυνάμεις της κατά 4,150 και η Ελλάδα κατά 250. Σήμερα η πρώτη διαθέτει 48,600 προσωπικό και η δεύτερη 19,000.

Η Τουρκία διαθέτει 14 υποβρύχια και η Ελλάδα 8, δηλαδή τρία λιγότερα από ό, τι το 2004. Τα υποβρύχια είναι γερμανικής προέλευσης και στις δύο χώρες. Επίσης με εξαίρεση την μείωση κατά μία φρεγάτα στην Ελλάδα τα στοιχεία παραμένουν αμετάβλητα όσον αφορά τον τομέα αυτό. Η Ελλάδα διαθέτει 13 φρεγάτες και η Τουρκία 19.

Η Ελλάδα έχει 5 κορβέτες, 28 περιπολικά ( 7 λιγότερα από το 2014) και 19 αποβατικά ( 5 πλοία), καθώς και 9 σκάφη υποστήριξης διαφόρων τύπων. Η Τουρκία, από την άλλη, διαθέτει 6 Κορβέτες, 54 περιπολικά και 54 αποβατικά ( 5 πλοία), καθώς και 79 σκάφη υποστήριξης διαφόρων τύπων.

Ναυτική Αεροπορία: Η Ελλάδα διαθέτει 5 αεροσκάφη τύπου P-COrionκατά υποβρυχίων και η Τουρκία 10 από τα οποία τα 4 είναι περιπολικά ( αστυνόμευσης) και τα 6 ελαφρά μεταφορικά. Επίσης η Ελλάδα διαθέτει 21 ελικόπτερα ( 19 κατά υποβρυχίων και 2 πολλαπλής χρήσης) και η Τουρκία 29 επιθετικά.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Το 2014 το ανθρώπινο δυναμικό στον τομέα της Αεροπορίας στην Ελλάδα ανέρχεται στις 26,600 ήτοι είναι αυξημένο κατά 3,600 σε σύγκριση με το 2004. Στην Τουρκία ανέρχεται στις 60,000 και είναι μειωμένο κατά 5,000 από το 2004.

Σχεδόν αμετάβλητος παραμένει ο αριθμός των μαχητικών αεροσκαφών της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας ήτοι 277 το 2014 από 283 το 2004, ενώ αισθητή είναι η μείωση στην τουρκική πλευρά όπου από 445 μειώθηκαν σε 390.

Από τα ανωτέρω αεροσκάφη τα 28 στην Ελλάδα και τα 38 στην Τουρκία είναι αναγνωριστικά.

Αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης διαθέτουν και οι δύο πλευρές, 4 ΕΜΒ-145, ΑΜΒ-145AEW η Ελλάδα και 1 B-737 AEW ( 3 υπό παραγγελία).

Η Ελλάδα διαθέτει 23 μεταφορικά αεροσκάφη ( C-160, Herculesκαι Spartan) και 31 ελικόπτερα ελαφρά και μέσου τύπου. Η Τουρκία διαθέτει 86 μεταφορικά αεροσκάφη ( C-27, Herculesκαι Spartan) και 40 ελικόπτερα. Επιπλέον η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία διαθέτει 7 αεροσκάφη ιπτάμενου ανεφοδιασμού.

Όσον αφορά την αεροπορική άμυνα η Ελλάδα παρουσιάζεται σε καλύτερη θέση με τους αμερικανικούς Patriotκαι τους ρωσικούς S-300 PMU-1. Η Τουρκία διαθέτει τους MIM-23 HawkΜΙΜ- NikeHercules.

ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Η Τουρκία οραματίζεται να διαδραματίσει ένα ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στην γύρω περιοχή – ιδιαίτερα στις τουρκόφωνες πρώην σοσιαλιστικές δημοκρατίες όπως και στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Όμως παρόλο που αποτελεί μια αρκετά αξιόλογη στρατιωτικά χώρα στην περιοχή, ωστόσο οι στρατιωτικές της ικανότητες δεν της παρέχουν τη δυνατότητα είτε για προβολή αποτελεσματική ισχύος, είτε για να στηρίξει αξιόπιστα μια τέτοια εξωτερική πολιτική.

Αυτή η πολιτική είχε τα τελευταία χρόνια υποχρεωθεί σε αναδίπλωση, τόσο ένεκα έλλειψης στρατιωτικών ικανοτήτων όσο και λανθασμένων κυβερνητικών χειρισμών που μαζί με την αναταραχή που ξέσπασε στο εσωτερικό οδήγησα την πολιτική ζωή στη χώρα σε εσωστρέφεια.

Δεν σημαίνει όμως ότι η Άγκυρα δεν θα επανέλθει στην προώθηση των στόχων αυτών προσεχώς. Η στρατιωτική ενίσχυσή της με διάφορα προγράμματα αποσκοπούν μεταξύ άλλων να διευρύνουν τις δυνατότητες της χώρας να διαδραματίσει αυτό το ρόλο.

ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Σημειώνονται ιδιαίτερα οι υψηλές αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας οι οποίες από $16,1 δις το 2009 έφθασαν τα $19 δις το 2013 - δηλαδή μεγαλύτερες και από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Κύπρου – που την θέτουν στη 14 θέση ανάμεσα στις χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες στον τομέα της άμυνας.

Το 2012 και 2013 η Τουρκία διέθεσε για την άμυνα της το 2,4% και 2,3% του ΑΕΠ που, σε αντίθεση με την Ελλάδα, σημειώνει αξιόλογους ρυθμούς ανάπτυξης.

Στην Ελλάδα, από την άλλη, η βαθειά οικονομική κρίση που μαστίζει την χώρα έχει επηρεάσει αρνητικά τις αμυντικές δαπάνες και σχεδιασμούς, ένεκα δραστικών περικοπών στους κρατικούς προϋπολογισμούς. Από $10,6 δις. που διέθετε το 2009 η χώρα για την άμυνα της, το 2013 διέθεσε σχεδόν τα μισά, ήτοι $ 5.9 δις.

Για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1950 οι αμυντικές δαπάνες της χώρας, που όπως και εκείνες της Τουρκίας και τις ΗΠΑ αποτελούσαν - και αποτελούν ακόμη- τις υψηλότερες στο ΝΑΤΟ ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, έφθασαν στο χαμηλότερο τους επίπεδο, 2.,3% και 2,4% για το 2012 και 2013 αντίστοιχα. Ασφαλώς εάν δεν μειωνόταν δραστικά και το ΑΕΠ, το ποσοστό αυτό θα ήταν πολύ πιο μικρό.

Πρόκειται για ένα γεγονός που διαβρώνει τις αμυντικές ικανότητες της Ελλάδας, επηρεάζει τα εξοπλιστικά προγράμματα, τη συντήρηση, την εκπαίδευση και το ηθικό του ανθρώπινου δυναμικού και ασφαλώς την αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και το κύρος της εξωτερικής και αμυντικής της πολιτικής.

Ακολουθεί αναλυτικότερη παρουσίαση των στοιχείων στους πιο κάτω πίνακες για το κάθε Όπλο ξεχωριστά.

Σημειώνεται ότι σε ορισμένους πίνακες όπου δεν παρατίθενται κάποια στοιχεία, αυτό υποδηλοί ότι είτε συτά δεν υπήρχαν ή ότι κρίθηκαν ως ανεπαρκή για να περιληφθούν στην εργασία αυτή.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΤΟΥΡΚΙΑΣ, 2014

ΣΤΡΑΤΟΣ – Army

Παρατηρείται μείωση κατά 23,850 άτομα στην ελληνική πλευρά από το 2004έως το 2014. Οι αναλογίες δυνάμεων από 3,6 Τούρκοι στρατιώτες για κάθε Έλληνα μετατρέπονται σε 4,5: 1 το 2014.

Αναλογίες δυνάμεως σε άρματα μάχης: Το 2004, αναλογούσαν 2,4 τουρκικά για κάθε ελληνικό. Το 2014, αναλογούσαν 1,7 Τουρκικά για κάθε ελληνικό.

Τα ελληνικά ΤΟΜΑ αυξήθηκαν από 1,640 το 2004 σε 1883 το 2014. Τα τουρκικά παρέμειναν τα ίδια σε αριθμό.

Μειώθηκαν κατά 103 στην ελληνική πλευρά.

Αυξήθηκαν κατά 54 στην ελληνική πλευρά και κατά 70 στην τουρκική.

Μειώθηκαν κατά 1307 στην ελληνική πλευρά και αυξήθηκαν κατά 372 στην τουρκική.

Αυξήθηκαν κατά 220 στην ελληνική πλευρά και κατά 80 στην τουρκική.

Μειωμένα κατά 678 στο ελληνικό στρατόπεδο.

Μειωμένα κατά 16 τα ελληνικά και αυξημένα κατά 42 τα τουρκικά.

Ενισχυμένα κατά 17 στην ελληνική πλευρά και κατά 21 στην τουρκική.

Αυξημένα τα αντιαεροπορικά συστήματα στην Ελλάδα κατά 258 και μειωμένα κατά 365 στην Τουρκία.

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ - Navy

Μείωση στο ελληνικό προσωπικό κατά 500 και κατά 4,150 στο τουρκικό.

Μείωση στα 8 στο ελληνικό Ναυτικό και αύξηση στα 14 στο τουρκικό.

Μείωση στις 13 φρεγάτες από τις 14 στην Ελλάδα. Παραμένουν 19 στην Τουρκία.

Το 2014 η Ελλάδα διαθέτει33 περιπολικά παράκτιας άμυνα ( από 40 το 2004) και η Τουρκία 60.

Η Ελλάδα διαθέτει 19 αποβατικά και 54 η Τουρκία, και στις δύο περιπτώσεις τα 5 είναι αποβατικά πλοία.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ Air Force

Αυξημένο κατά 3,600 το ανθρώπινο δυναμικό στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και μειωμένο κατά 5,000 στην τουρκική
πλευρά.

Μειωμένα κατά 6 σκάφη τα ελληνικά και κατά 55 τα τουρκικά. Η αναλογία δυνάμεων το 2004, ήταν 1,6 τουρκικά για κάθε 1 ελληνικό. Το 2014 η αναλογία είναι 1,4 τουρκικά για κάθε ελληνικό.