F-4E AUP Phantom: Παρόν και μέλλον στην Π.Α.

 

Η μεγάλη μεταφορική ικανότητα των F-4E AUP σε συνδυασμό με το διμελές τους πλήρωμα, τα καθιστούν ιδανικά για αποστολές προσβολής στόχων εδάφους

Μονάδες του Π.Ν. και της Π.Α. που εδρεύουν στη Σκύρο, επισκέφθηκε τον Δεκαπενταύγουστο η ΑΝΥΕΘΑ κα Φ. Γεννηματά. Μεταξύ άλλων, στην 135 Σμηναρχία Μάχης συναντήθηκε και με το κλιμάκιο της 339 Μοίρας που είχε μετασταθμεύσει εκεί εκτελώντας καθήκοντα επιφυλακής (readiness). Από αυτό προκύπτει ότι ο μέχρι πρόσφατα ισχύων σχεδιασμός που προέβλεπε την αναστολή της εκτέλεσης αποστολών επιφυλακής από τα αεροσκάφη F-4E AUP των 338 και 339 Μοιρών εκτός της μητρικής τους Βάσης (117 Πτέρυγα Μάχης), είτε δεν υφίσταται πλέον, είτε αφορά μόνο της 338 Μοίρα που έχει ως κύρια αποστολή την προσβολή στόχων εδάφους.

 Υπενθυμίζουμε πως αυτό το (σωστό κατά τη γνώμη μας) μέτρο είχε ληφθεί στα πλαίσια της ευρύτερης προσπάθειας της Π.Α. για τον περιορισμό του λειτουργικού δαπανών, δεδομένου και του πολύ υψηλού κόστους ανά ώρα πτήσης για τα Phantom (λόγω παλαιότητας, δύο κινητήρων, διμελούς πληρώματος κλπ.). Το πρόγραμμα αναβάθμισης προφανώς και δεν έλυσε αυτό το πάγιο μειονέκτημα του θρυλικού μαχητικού και έτσι απαιτούνται εναλλακτικά μέτρα αφού κονδύλια για την αντικατάσταση του από σύγχρονα μαχητικά δεν υπάρχουν και ούτε πρόκειται να υπάρξουν βραχυπρόθεσμα/μεσοπρόθεσμα. 

 Κινήσεις αναβάθμισης
Με τα παραπάνω δεδομένα είναι σαφές ότι το Phantom, τουλάχιστον στην έκδοση F-4E AUP, θα συνεχίσει να υπηρετεί για αρκετά ακόμη χρόνια με τα ελληνικά χρώματα. Για αυτό και υλοποιήθηκαν (ή σχεδιάζεται να υλοποιηθούν) αθόρυβα και μεθοδικά κάποια ελάσσονα προγράμματα περαιτέρω αναβάθμισης, για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του αεροσκάφους.

Οι πύραυλοι AIM-120 AMRAAM (έως τέσσερις) φέρονται σε ειδικούς θύλακες στο κάτω μέρος της ατράκτου του F-4E AUP, συνεπώς δεν δεσμεύονται άλλοι εξωτερικοί σταθμοί ανάρτησης οπλισμού.

Είναι κοινό μυστικό ότι το σύστημα αυτοπροστασίας των F-4E AUP και ιδίως ο παρεμβολέας I-DIAS αντιμετώπισε προβλήματα λόγω παλαιότητας και (κυρίως) ηλεκτρομαγνητικής ασυμβατότητας με τα υπόλοιπα συστήματα του αεροσκάφους. Ωστόσο, στα τέλη του 2011, ο -τότε- ΑΝΥΕΘΑ είχε δηλώσει χαρακτηριστικά σε απάντησή του σε κοινοβουλευτική ερώτηση για το εγχώριας ανάπτυξης σύστημα Ε2-92: "....με δεδομένο ότι το προσωπικό της Πολεμικής Αεροπορίας κατάφερε με ελάχιστο κόστος να πετύχει ικανοποιητική προστασία των F-4 με τα υπάρχοντα συστήματα, δεν κρίνεται σκόπιμη η επένδυση εκ μέρους της Πολεμικής Αεροπορίας και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας στην αντικατάσταση του υφιστάμενου συστήματος από το E2-92." Επιπρόσθετα, τα F-4E AUP πιθανότατα απέκτησαν πρόσφατα συστήματα RWR AN/ALR-91 και διανομείς αναλωσίμων AN/ALE-47 (αντικαθιστώντας τα αρχικά AN/ALR-66 και AN/ALE-40 αντίστοιχα) από αποσυρθέντα A-7E/TA-7C Corsair.

Τα F-4E AUP της Π.Α. είναι φορείς ειδικών όπλων, όπως το AFDS.

Πρόσφατα δε, τέθηκε σε τροχιά υλοποίησης και πρόγραμμα τροποποίησης του φωτισμού στο πιλοτήριο αλλά και του εξωτερικού φωτισμού των αεροσκαφών του τύπου ώστε να είναι συμβατά με ΔΝΟ (NVGs). Η εξέλιξη της σχετικής τεχνολογίας εγγυάται μικρό κόστος υλοποίησης, με την όλη μελέτη του προγράμματος να έχει συνταχθεί από στελέχη της 332 Μοίρας. Υπενθυμίζεται ακόμη πως τα τελευταία χρόνια όλα τα F-4E AUP εφοδιάστηκαν με άκαπνους κινητήρες J79-GE-17C, είτε προερχόμενους από τα αποσυρθέντα F-4E SRA, είτε από τροποποίηση των υφιστάμενων J79-GE-17A.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως έχουν πραγματοποιηθεί ήδη επαφές με την εταιρεία Cassidian για τη δυνατότητα παροχής ανταλλακτικών (ιδίως για το ραντάρ AN/APG-65GY) από τα αποσυρόμενα αεροσκάφη F-4F ICE της Luftwaffe. Η εν λόγω εταιρεία έχει εξασφαλίσει την αποκλειστική διαχείριση των τελευταίων και την μεταπώλησή τους σε τυχόν πελάτες , είτε ως αυτούσια αεροσκάφη (επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς η πώλησή τους στη Κροατία), είτε ως απάρτια/ανταλλακτικά για άλλα μαχητικά του τύπου.

Προτάσεις περαιτέρω αξιοποίησης 
Κατ' αρχάς πιστεύουμε ότι το μέτρο της μη μεταστάθμευσης των F-4E AUP εκτός της μητρικής τους Βάσης για αποστολές readiness πρέπει να εφαρμοστεί. Εξάλλου άποψή μας είναι ότι τα αεροσκάφη αυτά πρέπει να αποσυρθούν από τον ρόλο της εναέριας μάχης και να επικεντρωθούν στις αποστολές προσβολής επιγείων στόχων στις οποίες και μπορούν να αποδώσουν καλύτερα στο σημερινό περιβάλλον (άλλωστε αποτελούν και τους μοναδικούς φορείς ειδικών όπλων όπως τα AFDS). 'Ετσι αφενός θα περιοριζόταν το κόστος, αφετέρου θα εξοικονομούνταν πολύτιμες ώρες πτήσεις για αυτά. Η συγκέντρωση του συνόλου των αεροσκαφών σε μία Μοίρα ενισχυμένης σύνθεσης θα εξασφάλιζε ακόμη μεγαλύτερη εξοικονόμηση πόρων (οικονομικών και έμψυχων) και δεν βλέπουμε τον λόγο να μην πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο. Όσο για κάποιους που θα ισχυριστούν ότι με την αξιοποίηση των F-4E AUP αποκλειστικά σε ρόλους προσβολής απαξιώνονται οι σημαντικές επενδύσεις που έγιναν σε αυτά στον τομέα της εναέριας μάχης (νέο ραντάρ, IFF, ικανότητα βολής AIM-120 AMRAAM), απαντάμε ότι ισχύει το αντίθετο. Και αυτό διότι έτσι το αεροσκάφος αξιοποιείται πλέον ως ένα μαχητικό που ανά πάσα στιγμή μπορεί να μεταπέσει από τον έναν ρόλο στον άλλον, άρα θα είναι αυτοπροστατευόμενο και δεν θα χρειάζεται τη συνοδεία άλλων μαχητικών σε ρόλο αέρος-αέρος στις αποστολές του. Επιπλέον, λόγω διάταξης μεταφοράς των AMRAAM στα F-4E AUP  δεν καταλαμβάνονται επιπλέον εξωτερικοί φορείς γι' αυτά, και άρα οι τελευταίοι μπορούν να αξιοποιηθούν για τη μέγιστη δυνατή ανάρτηση όπλων αέρος-εδάφους.

Ατρακτίδιο Litening II σε αεροσκάφος F-4E AUP της 338 Μοίρας.

Μια περαιτέρω πρόταση για την αυτοπροστασία του αεροσκάφους είναι η υιοθέτηση του συστήματος στόχευσης επί κάσκας Eyeball της ισραηλινής Rafael.* Το σύστημα ενσωματώνει μονάδα αδρανειακού αισθητήρα και έτσι δεν απαιτείται η ύπαρξη στο πιλοτήριο συστήματος ιχνηλάτησης του κεφαλιού του πιλότου, άρα δεν χρειάζονται ιδιαίτερες εργασίες εγκατάστασης. Επιπλέον, το Eyeball είναι πλήρως συμβατό με ΔΝΟ και προσαρμόζεται πολύ εύκολα στις υπάρχουσες κάσκες, ενώ χρησιμοποιεί και επικοινωνία ethernet υπερβαίνοντας τους σχετικούς περιορισμούς του JHMCS (από το οποίο είναι και σημαντικά φθηνότερο)! Το κόστος θα συμπιεζόταν ακόμη περισσότερο αν τα συστήματα αυτά αποκτούνταν σε "αγορά-πακέτο" με τις συλλογές καθοδήγησης βομβών SPICE-1000/2000 (επίσης της Rafael), η απόκτηση των οποίων υποτίθεται ότι έχει αποφασιστεί. Στο ίδιο "πακέτο" (και πάντα από την Rafael) θα μπορούσαν επίσης να συμπεριληφθούν επιπλέον ατρακτίδια Litening G4 ή G5 (και η αναβάθμιση στο ίδιο επίπεδο των υπαρχόντων, ο αριθμός των οποίων είναι ανεπαρκής), τόσο για τα F-4E AUP όσο και για τα F-16C/D Block-52M, αλλά και αριθμός ατρακτιδίων αναγνώρισης Reccelite. Με τα τελευταία θα ικανοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό οι ανάγκες τακτικής αναγνώρισης. 

Το ατρακτίδιο Condor-2 είναι ήδη πιστοποιημένο για μεταφορά από F-4.

Για τις ανάγκες (υπο)στρατηγικής αναγνώρισης, και δεδομένου του πολύ μικρού αριθμού των DB-110, προτείνεται η λύση της απόκτησης των 4 ατρακτιδίων EO/IR Condor-2 και των 2 ατρακιδίων με ραντάρ συνθετικού διαφράγματος EL/M-2060P που προορίζονταν για την Τουρκία. Όταν η τελευταία ακύρωσε την παραγγελία τα ατρακτίδια αυτά λέγεται ότι ήταν ετοιμοπαράδοτα. Συνεπώς είναι άμεσα διαθέσιμα και θα μπορούσαν να αποκτηθούν σε σχετικά χαμηλή τιμή ως μέρος του προαναφερθέντος "πακέτου" και στα πλαίσια της ευρύτερης σύσφιξης των Ελληνο-ισραηλινών σχέσεων. Έτσι, με τον ρόλο της αναγνώρισης να αναλαμβάνεται από την Μοίρα των F-4E AUP (τα οποία άλλωστε μπορούν να φέρουν χωρίς ιδιαίτερες τροποποιήσεις και το ατρακτίδιο ASTAC), θα  μπορούσε να διαλυθεί απροβλημάτιστα η 348 ΜΤΑ και να αποσυρθούν τα RF-4E από τα οποία θα προέκυπταν επιπλέον ανταλλακτικά για τα πρώτα.

Η αξιοποίηση των RF-4E είναι πλέον εξαιρετικά ασύμφορη. Πρόκειται για τα πλέον δαπανηρά μαχητικά της Π.Α., ενώ και από επιχειρησιακής άποψης λίγα μπορούν να προσφέρουν πια.

Υπό άλλες συνθήκες δεν θα συζητούσαμε τα παραπάνω αλλά το ποιο νέο μαχητικό αεροσκάφος θα επρόκειτο να αγοραστεί. Σήμερα όμως επιβάλλεται η καλύτερη δυνατή διαχείριση του υπάρχοντος αξιοποιήσιμου υλικού με το ελάχιστο δυνατό κόστος, και πιστεύουμε ότι οι προτάσεις μας βρίσκονται σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση.

*υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν λύση και για τα Mirage 2000/-5, που επίσης στερούνται ανάλογου συστήματος

πηγή