 |
| Η Αστυνομία ανοίγει πυρ κατά των διαδηλωτών στην πλατεία Συντάγματος, μπροστά στον Αγνωστο Στρατιώτη στις 3 Δεκεμβρίου 1944 (φωτογραφία Dmitri Kessel). |
Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Αθήνας
(12 Οκτωβρίου 1944),
η πρώτη ελληνική
κυβέρνηση, υπό τον ΓεώργιοΠαπανδρέου, επιδόθηκε
στην οργάνωση του κράτους. Στο πλαίσιο
αυτό προβλέπονταν η διάλυση των αντάρτικων σχηματισμών
(ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ κ.ά.)
και η συγκρότηση εθνικού
στρατού. Από τις 25 Νοεμβρίου, μάλιστα,
άρχισε η οργάνωση των μονάδων Εθνοφυλακής,
όπως προβλεπόταν. Το ΕΑΜ,
μετά από
παλινωδίες, αρνήθηκε να διαλύσει την
Πολιτοφυλακή στην Αθήνα (η οποία
αποτελείτο
αποκλειστικά από στελέχη
του ΕΛΑΣ). Διενήργησε μάλιστα και
επιθέσεις στις, υπό σύσταση
μονάδες
Εθνοφυλακής, αρπάζοντας τον οπλισμό
τους. Παράλληλα, εξήγγειλε αντικυβερνητικό
συλλαλητήριο στις 3 Δεκεμβρίου και
γενική απεργία
την επομένη.
Το συλλαλητήριο
πραγματοποιήθηκε με τον κύριο
όγκο των
διαδηλωτών (60.000 περίπου) να προσεγγίζει περί τις 10.00
την πλατεία Συντάγματος.
Σύμφωνα με τους
αριστερούς, οι διαδηλωτές δεν
έφεραν
όπλα. Αντίθετα, σύμφωνα με την κυβερνητική πλευρά, αρκετοί
από αυτούς έφεραν, κρυμμένα κάτω από τα
ενδύματά τους, ελαφρά όπλα. Η πραγματικότητα πρέπει
να βρίσκεται κάπου στη
μέση, καθώς το
ΕΑΜ συνήθιζε να περιφρουρεί τις διαδη
-λώσεις του με
οπλισμένα μέλη.
Η πρώτη επαφή αστυνομικών
και διαδηλωτών
έγινε επί της λεωφόρου
Βασιλίσσης Αμαλίας (κοντά στη δυτική είσοδο
του Βασιλικού, τότε,
Κήπου). Παρά τις
συστάσεις των επικεφαλής αστυνομικών προς τους
διαδηλωτές, οι τελευταίοι συνέχισαν να
κινούνται προς την πλατεία Συντάγματος, υποχρεώνοντας
τον αστυνομικό
κλοιό να οπισθοχωρεί.
Περί τις 10.30 οι διαδηλωτές είχαν πλέον φθάσει στη
διασταύρωση των
οδών Βασιλίσσης Σοφίας,
Βασιλίσσης Αμαλίας και Πανεπιστημίου. Με
την αστυνομική δύναμη
να μην είναι
διατεθειμένη να υποχωρήσει περαιτέρω,
σημειώθηκαν εκτεταμένες συμπλοκές,
σώμα με σώμα, με τους διαδηλωτές. Από
χειροβομβίδα που εκτοξεύθηκε
από κάποιο διαδηλωτή
σκοτώθηκε ένας
υπαρχιφύλακας της Τροχαίας.
Σχεδόν ταυτόχρονα οι
διαδηλωτές άρχισαν να
κινούνται
απειλητικά προς το κτίριο της Διεύθυνσης της Αστυνομίας, με σκοπό
να το καταλάβουν (συμβολή λεωφόρων
Βασιλίσσης Σοφίας
και Αμαλίας). Οι 20 περίπου αστυνομικοί
της
φρουράς του έβαλαν εναντίον τους,
καταφέρνοντας να τους αναχαιτίσουν. Η
διαταγή για την
εκτέλεση των πυρών
δόθηκε από τον αρχηγό της
Αστυνομίας
Αγγελο Εβερτ. Ο τελευταίος σε συνέντευξή
του το 1958 στην εφημερίδα «Ακρόπολις»
παραδέχθηκε
ότι εκείνος έδωσε την εντολή να
πυροβολήσουν οι αστυνομικοί, επικαλούμενος
σχετική κυβερνητική εντολή για τη
διάλυση της
συγκέντρωσης «με κάθε
μέσο», αλλά και για λόγους αυτοάμυνας.
 |
| Οι πρώτοι νεκροί διαδηλωτές κείτονται στην πλατεία Συντάγματος (φωτογραφία Dmitri Kessel). |
Στο κέντρο της πόλης
τα επεισόδια συνεχίστηκαν
μέχρι τις
13.30 περίπου, οπότε απομακρύνθηκε το πλήθος με την παρέμβαση
και δύο λόχων
Βρετανών αλεξιπτωτιστών,
οι οποίοι δεν χρησιμοποίησαν πυρά. Σύμφωνα
με το ΕΑΜ, οι νεκροί
διαδηλωτές ήταν 21
και οι τραυματίες 140. Το εντυπωσιακό είναι
ότι το συλλαλητήριο δεν
διαλύθηκε. Οι
νεκροί καλύφθηκαν με λουλούδια από τα
παρακείμενα
ανθοπωλεία, ενώ οι προγραμματισμένοι
λόγοι εκφωνήθηκαν κανονικά. Σύμφωνα, μάλιστα, με
ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ένα ένοπλο
τμήμα του ΕΛΑΣ, ενδεδυμένο με γερμανικές στολές,
εμφανίστηκε από το πουθενά
και εκτέλεσε
χρέη τιμητικού αγήματος για τους νεκρούς.
 |
| Ο στρατηγός Ρόναλντ Σκόμπυ, επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα. Με διαταγή του ζήτησε την απομάκρυνση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από την Αθήνα. |
Το απόγευμα της ίδιας
ημέρας ο πρωθυπουργός
Γ. Παπανδρέου
απηύθυνε στον ελληνικό λαό διάγγελμα, καταγγέλλοντας
το ΚΚΕ και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ
ως στασιαστές.
Αργά την ίδια ημέρα,
έπειτα από αίτημα της κυβέρνησης, ο
Βρετανός αντιστρατηγος Ρόναλντ Σκόμπυ (αρχηγός των
Ενόπλων Δυνάμεων στην
Ελλάδα ύστερα
από τη Συμφωνία της Καζέρτας) απηύθυνε διαταγή με
την οποία ζητούσε την
απομάκρυνση των
δυνάμεων του ΕΛΑΣ και της Πολιτοφυλακής από την
Αθήνα, λόγω της μη
συμμόρφωσής τους με
προηγούμενες εντολές
πουαπαγόρευαν την είσοδό
τους στην πόλη. Η
διαταγή τόνιζε πως
μονάδες του ΕΛΑΣ, που δεν
θα είχαν απομακρυνθεί από
την περιοχή μετά τα
μεσάνυκτα της 6ης
προς την 7η Δεκεμβρίου, θα θεωρούνταν αυτομάτως
εχθρικές. Την ίδια στιγμή,η ηγεσία του
ΕΛΑΣ χαρακτήριζε την κατάσταση «οξυτάτη» και διέταζε
την εφαρμογή σχεδίου για
την κατάληψη
της εξουσίας.
Νίκος Γιαννόπουλος
Ιστορικός
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου