Πιέζουν οι Ευρωπαίοι για άρση του βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ

Της ΑΘΗΝΑΣ ΚΟΥΡΗ

ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Δεν υποχωρεί η ελληνική κυβέρνηση - Βερολίνο, Παρίσι και Λονδίνο διαμηνύουν ότι θέλουν λύση το συντομότερο για να μπει η ΠΓΔΜ στην ΕΕ - ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΣΤΑΣΗ ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΠΟΥ ΣΤΑΘΕΡΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΑΝ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ - ΣΤΑΘΕΡΟΙ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΙ ΆΓΓΛΟΙ

Διπλωματική και επικοινωνιακή «καταιγίδα» έχουν εξαπολύσει τα Σκόπια με συνεχείς επισκέψεις αξιωματούχων στις Βρυξέλλες και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με αποκορύφωμα τη συνέντευξη του πρωθυπουργού Γκρούεφσκι στους «Financial Times» όπου ζήτησε, και δημόσια πλέον, από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Γαλλία να πιέσουν την Ελλάδα να εφαρμόσει την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και να σταματήσει να εμποδίζει την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.

Καθώς για αυτή τη χρονιά είναι χαμένη η πιθανότητα να δοθεί στην ΠΓΔΜ καθεστώς υποψήφιας για ένταξη χώρας από την Ευρωπαϊκή Σύνοδο του Δεκεμβρίου (παρά την για πέμπτη χρονιά θετική εισήγηση της Κομισιόν δεν υπάρχει πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο), οι Σκοπιανοί επικεντρώνονται στη σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Σεπτέμβριο στο Κάρντιφ της Ουαλίας και στην ένταξη της χώρας τους στο βορειοατλαντικό σύμφωνο με την προσωρινή της διεθνή ονομασία (ΠΓΔΜ). Στόχος τους, με τη χρήση του επιχειρήματος της απόφασης της Χάγης, να άρουν τους περιορισμούς που έθεσε η απόφαση του Βουκουρεστίου (που επιβεβαιώθηκε και από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο το 2012), όπου προϋπόθεση για την ένταξη της ΠΓΔΜ στον οργανισμό είναι η λύση του ζητήματος της ονομασίας. Κύριος υποστηρικτής της ΠΓΔΜ στις κινήσεις αυτές στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ είναι η Άγκυρα. Όμως, παρότι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί δεν θέλουν να πιέσουν την εύθραυστη κυβέρνηση Σαμαρά στη σημερινή συγκυρία, υπάρχουν το τελευταίο διάστημα διαδοχικές κινήσεις και μετατοπίσεις θέσεων που στέλνουν το μήνυμα στην Αθήνα ότι η εκκρεμότητα πρέπει να λυθεί το συντομότερο δυνατό, καθώς είναι επιζήμια για τα δυτικά συμφέροντα στην περιοχή και όσο παρατείνεται μεγαλώνει ο κίνδυνος αστάθειας στην ΠΓΔΜ. Η ελληνική κυβέρνηση εμμένει στις κόκκινες γραμμές και διαμηνύει ότι δεν θα άρει το βέτο χωρίς λύση στο ζήτημα της ονομασίας.

Οι κινήσεις των Ευρωπαίων  

Το πρώτο δείγμα ήταν στα τέλη Οκτωβρίου όταν για μία ακόμη φορά οι διαπραγματεύσεις υπό τον Μάθιου Νίμιτς κατέληξαν σε αδιέξοδο και η μόνιμη γαλλική αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ εξέδωσε ανακοίνωση (για πρώτη φορά στα χρονικά και χωρίς καμία προειδοποίηση στην ελληνική πλευρά), όπου εξέφραζε τη λύπη του Παρισιού για την εξέλιξη, τόνιζε ότι μία αμοιβαία αποδεκτή λύση πρέπει να βρεθεί γρήγορα και απέδιδε ίσες ευθύνες στις δύο πλευρές για το κακό αποτέλεσμα. Το χειρότερο ήταν ότι, μετά το διάβημα που κατατέθηκε από τον έλληνα πρέσβη στο γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών, η γαλλική πλευρά όχι μόνο δεν προσπάθησε να αμβλύνει τη σημασία της κίνησής της, αλλά έκανε ξεκάθαρη τη δυσφορία της για την «επ' άπειρον» παράταση της εκκρεμότητας και το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων αποτελεί πλέον προτεραιότητα για το Παρίσι. Στην ουσία οι Γάλλοι μετατοπίζονται πλέον από μια θέση απόλυτης στήριξης των ελληνικών θέσεων σε θέσεις που δείχνουν μεγαλύτερη κατανόηση για τους ισχυρισμούς των Σκοπίων. Ακολούθησε στις αρχές Νοεμβρίου άλλη μια κίνηση που κατέλαβε την Αθήνα εξ απροόπτου, η συνάντηση της Άνγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς. Υπεύθυνος για τη συνάντηση ήταν ο σύμβουλός της για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ο Κρίστοφ Χόισγκεν, ο οποίος πρόσφατα δήλωσε δημόσια ότι, παρότι τα οικονομικά ζητήματα ήταν το κύριο αντικείμενο συζήτησης, η λύση του ζητήματος της ονομασίας ήταν από γερμανικής πλευράς στην ατζέντα της συνάντησης Μέρκελ - Σαμαρά στο Βερολίνο. Να θυμίσουμε επίσης ότι σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες που δημοσίευσε εδώ και 15 μέρες το «ΠΑΡΟΝ», στη συνάντηση Μέρκελ-Σαμαρά η καγκελάριος ζήτησε από τον έλληνα πρωθυπουργό να άρει το βέτο για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Εξάλλου η γερμανική πλευρά είχε εξετάσει και τον Ιούνιο του 2012 την πιθανότητα ανάληψης πρωτοβουλίας για τη λύση του ζητήματος, αλλά φόβοι για τη σταθερότητα της ελληνικής κυβέρνησης την έκαναν να σταματήσει τις όποιες κινήσεις. Παρότι, λοιπόν, το Βερολίνο μένει στις επίσημες ανακοινώσεις σταθερό στη θέση του ότι η λύση στο ζήτημα της ονομασίας είναι προϋπόθεση για την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, δεν σταματά να υπενθυμίζει στην Αθήνα ότι μόλις οι πολιτικές συνθήκες το επιτρέψουν, πρέπει να υπάρξει λύση. Το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου ακολούθησαν οι ΗΠΑ, σε πολύ χαμηλότερο όμως επίπεδο, όταν η υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ ρώτησε τον έλληνα πρέσβη στην Ουάσιγκτον αν υπάρχει πιθανότητα θετικής ελληνικής αντιμετώπισης για την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή τους ονομασία (ΠΓΔΜ). Ο πρέσβης Παναγόπουλος απάντησε αρνητικά. Τέλος το ζήτημα έθεσε στον έλληνα υπουργό Εξωτερικών, κατά την επίσκεψή του την προηγούμενη Πέμπτη στο Λονδίνο, ο βρετανός ομόλογός του Γουίλιαμ Χέιγκ, για να λάβει σαφή αρνητική απάντηση.Δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο αυτή τη στιγμή αν υπάρχει κάποιος συντονισμός στις κινήσεις αυτές, αλλά σε όποια περίπτωση, δύο φαίνεται να είναι οι κυρίαρχες συνιστώσες: Η «κόπωση» που προκαλεί το γεγονός ότι το ζήτημα παραμένει ανοικτό εδώ και μία εικοσαετία και η επιθυμία να κλείσει το ζήτημα για να προχωρήσει ο ευρωπαϊκός σχεδιασμός για την περιοχή και οι ανταγωνισμοί που αναπτύσσονται καθώς οι «σφαίρες επιρροής» στα Βαλκάνια αναδιατάσσονται. Καθώς οι Αμερικανοί στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε άλλες περιοχές του πλανήτη και πιέζουν να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες οι Ευρωπαίοι για την ασφάλεια και σταθερότητα της άμεσης περιοχής τους, υπάρχει μια δεδομένη και εγκαθιδρυμένη γερμανική διείσδυση στη Βαλκανική, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '90, ενώ οι Γάλλοι, που δεν έχουν καμία παρουσία στην περιοχή, προσπαθούν να διεκδικήσουν χώρο και οι Άγγλοι, σταθερά, επιδιώκουν την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα εκεί.

  

Οι εκτιμήσεις του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εκτιμά ότι αυτή τη στιγμή δεν θα υπάρξουν άμεσες πιέσεις αυξημένης έντασης, καθώς και ότι η παρέμβαση του Ευάγγελου Βενιζέλου, στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες την Τρίτη, έδωσε τις σωστές απαντήσεις. Ο κ. Βενιζέλος δήλωσε ότι το ζήτημα δεν είναι διμερές, ανάμεσα στην Ελλάδα και τα Σκόπια, αλλά διεθνές, τόνισε ότι το πραγματικό πρόβλημα της ΠΓΔΜ είναι εσωτερικό και θεσμικό, και έχει να κάνει με την εθνοτική συνοχή και την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας της Οχρίδας για τη συνύπαρξη της σλαβικής και της αλβανικής κοινότητας. Προσέθεσε ότι το βαθύτερο πρόβλημα είναι η ύπαρξη μιας επίσημης κρατικής ιδεολογίας και μιας ιδεολογικής χρήσης της ιστορίας που τροφοδοτεί τον αλυτρωτισμό και δημιουργεί σημαντικά προβλήματα γειτονίας, ενώ επανέλαβε ότι η Ελλάδα έχει δηλώσει την ετοιμότητά της για μια συμβιβαστική λύση που θα προβλέπει ένα σύνθετο όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό για κάθε χρήση. Ενθαρρυντικό θεωρήθηκε το καλό κλίμα που υπήρξε στις Βρυξέλλες ανάμεσα στον αντιπρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης και τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Κέρυ, ο οποίος ζήτησε να ενημερωθεί προσωπικά για το ζήτημα, ενώ ο Ευάγγελος Βενιζέλος φέρεται να ποντάρει στην καλή του σχέση με το Φρανσουά Ολάντ και από διπλωματικούς κύκλους διαμηνύεται ότι υπάρχουν διαβεβαιώσεις από τη γαλλική πλευρά ότι η θέση τους στο ζήτημα δεν έχει αλλάξει.

Το κατά πόσο όμως οι προσωπικές σχέσεις κρίνουν τη στρατηγική χωρών σε κρίσιμα για τα συμφέροντά τους ζητήματα, είναι μάλλον αμφίβολο.

Σημαντικές πιέσεις από τη νέα χρονιά

Παρόλα αυτά γνώστες των εξελίξεων «από τα μέσα» διαμηνύουν ότι -όπως το «ΠΑΡΟΝ» έγραψε ήδη εδώ και δεκαπέντε μέρες- από την αρχή του νέου έτους, όταν ξεκινήσουν ξανά οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας, οι πιέσεις θα αυξηθούν. Πιέσεις που όσο πλησιάζει ο Σεπτέμβριος και η σύνοδος του ΝΑΤΟ, θα εντείνονται καταλυτικά. Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμο θεωρείται να ανακτήσει πρωτοβουλία κινήσεων η ελληνική πλευρά, να σταματήσει να οχυρώνεται στα θετικά κεκτημένα του παρελθόντος και να συμμετάσχει ενεργά στο δημόσιο διάλογο για το ζήτημα, πιθανά, καταθέτοντας μια νέα δέσμη ιδεών και προτάσεων (να σημειωθεί ότι από την ελληνική πλευρά δεν έχει υπάρξει, ουσιαστικά, κανένα νέο στοιχείο από την πρόταση Καραμανλή το 2007), που θα έφερνε τα Σκόπια σε πραγματική δυσκολία και θα έκανε πασιφανές ποια είναι η αδιάλλακτη πλευρά που παρακωλύει την όποια πρόοδο.